Waar is de mist gebleven?

2 oktober 2019, 16:30 • 4 minuten leestijd

Echt dichte mist zien we bijna niet meer (Rechten: archief RTV Drenthe)

Wanneer was de laatste keer dat jij in de auto je mistlampen aan moest doen? Of dat je ergens liep en de overkant van de straat niet meer kon zien door de nevel? Het lijkt wel alsof het steeds minder vaak mistig is.

Bert Lahuis uit Westerbork vroeg zich af hoe dat toch komt, en hij stuurde zijn vraag in naar

Zoek het uit!

"Komt het misschien door de opwarming van de aarde?" vraagt Bert zich af.

Je kijkt 's morgens uit het raam en de overkant van de straat is verdwenen. Weerman John Havinga legt uit: "Mist bestaat uit kleine waterdruppeltjes die zweven in de lucht en daardoor het zicht beperken. Een wolk op de grond dus. Meteorologen spreken van mist als je minder dan een kilometer ver kunt kijken. Als het zicht minder dan 200 meter is wordt het dichte mist genoemd, bij minder dan 50 meter zicht is er sprake van zeer dichte mist."

Beperkt zicht van meer dan een kilometer door waterdruppels wordt aangeduid met nevel, als het door droge stofdeeltjes komt wordt het heiig genoemd.

Volgens onderzoeken en waarnemingen van het KNMI lijkt het beeld dat er steeds minder mist is te kloppen. "De afgelopen dertig jaar is het aantal dagen met mist of nevel in grote delen van Europa gehalveerd", zo staat er op de website van het meteorologische instituut vermeld.

Ook doet het KNMI metingen: "Sinds 1955 hebben waarnemers elk uur gekeken of vaste merkpunten zichtbaar waren of niet. De reeksen staan nu op internet, en het kost weinig moeite om te berekenen dat De Bilt in de periode tot 1985 per jaar zo'n tachtig mistdagen telde, dagen waarop het zicht op minstens één van die uren minder dan een kilometer was. De laatste tijd ligt dat aantal rond de veertig, de helft van wat het vroeger was."

Het aantal dagen in De Bilt met zicht minder dan 100m, 200m, 500m, 1km, 2km en 5km. Bron: KNMI.

Oké, dus het klopt dat er inderdaad minder mist is dan vroeger. En de mist die er nog wel is, is niet meer zo dik als vroeger. Maar hoe komt dat? Weerman John Havinga: "Mist ontstaat als waterdeeltjes zich kunnen hechten aan iets anders, meestal zwevende stofdeeltjes. Die noemen we ook wel aerosolen. De vorming van een mistdruppeltje begint als er zich water afzet op een stofdeeltje, zonder stofje kan zich geen druppel vormen."

"De afgelopen jaren is de luchtvervuiling sterk afgenomen, met name door de sluiting van fabrieken in bijvoorbeeld Oost-Duitsland. Hierdoor zijn er minder aerosolen in de lucht, waar de waterdeeltjes zich aan kunnen hechten. En dus is er minder mist", aldus Havinga. Dat er minder mist is, komt dus doordat de lucht om ons heen schoner is dan vroeger.

Dus het is niet zo dat het komt door de opwarming van de aarde, zoals vragensteller Bert dacht? "Nee. Sterker nog, doordat er minder mist is, warmt de aarde juist sneller op. Mistdruppeltjes houden zonnestraling tegen, zodat het overdag koeler blijft. De afname van nevel en mist heeft daarmee een bijdrage geleverd aan de snelle opwarming in Europa sinds de jaren 1980."

Het KNMI bevestigt het beeld van Havinga. Op de website valt te lezen dat de afname van de mist door de afname van de luchtvervuiling een lichte extra temperatuurstijging overdag heeft opgeleverd, bovenop het broeikaseffect. "Dit effect is wat kleiner dan het directe effect van aerosolen: het afschermen van zonlicht door de stofdeeltjes zelf. Het is echter in klimaatmodellen niet gerepresenteerd, en verklaart zo een deel van de extra opwarming die we hebben waargenomen ten opzichte van de verwachting op basis van deze modellen."

Havinga legt uit: "Wat het KNMI hier eigenlijk mee wil zeggen is dat een deel van de opwarming van de aarde komt doordat we een schonere lucht hebben. Doordat er minder mist is, maar ook vooral omdat er minder stofdeeltjes, aerosolen, in de lucht zweven. Die weerkaatsen namelijk ook, net als mist, de stralen van de zon."

Dat dit effect niet is meegenomen in de klimaatmodellen is wat frappant, volgens weerman Havinga. "Blijkbaar is zo een deel van de opwarming van de aarde te verklaren, naast het broeikaseffect. Dat de aarde sneller opwarmt dan de verwachting was op basis van de modellen van het KNMI, is dan niet zo gek als ze dit niet hebben meegerekend."

Heb jij nou ook een vraag? Stuur hem dan in, en wie weet gaan wij voor je op zoek naar het antwoord!