Zoek het uit! - Stond er bij het Arsenaal in Coevorden vroeger een schandpaal?

Voor het Arsenaal in Coevorden zou een schandpaal staan. Stond daar vroeger ook een schandpaal? En waar diende deze dan voor?
Dit vroeg een Coevordenaar zich af. Hij stuurde zijn vraag naar

Een echte schandpaal?

Historicus Gerrit Kleis weet te vertellen dat de schandpaal, die af en toe voor het Arsenaal in Coevorden staat, een replica is. Normaal gesproken staat deze binnen, in het Stedelijk Museum Coevorden.
De replica is gemaakt van hout en bestaat uit een paal met een blok erop. In het blok zitten drie gaten: twee waar je polsen doorheen kunnen en eentje voor je hoofd. Wanneer je werd veroordeeld tot de schandpaal, moest je een tijd lang voorover bukken en je polsen en hoofd door de gaten in het blok steken. Daar stond je dan: niet bepaald een prettige houding.

En vroeger?

Kleis vertelt dat er vroeger ook een schandpaal (of 'kaak') op de markt voor het Arsenaal heeft gestaan. En een stukje verderop stond zelfs een galg. Dit kan hij zien op een kaart van de markt uit 1755. Van een schandpaal uit 1668 zijn goede beschrijvingen bewaard gebleven.
Kleis: "Het was een vierkant plateau waarop een ronde zuil stond. Beide van Bentheimer zandsteen, goed stevig dus. Aan die zuil hing het wapen van het gewest Drenthe, ook in zandsteen uitgehouwen." Veroordeelden werden tegen de schandpaal gezet en hun handen werden achter de paal vastgebonden.

Gruwelijke marteltuigen

Op de markt in Coevorden hebben volgens Kleis nog wel meer marteltuigen gestaan. "In Coevorden hadden we een wipgalg. Dat is een hoge, lange stang, waar katrollen aan zaten. Soldaten werden met de armen op hun rug gebonden en ermee omhoog getakeld. Daarna lieten ze ze vieren, waardoor hun armen allemaal uit de kom schoten. Dat moet een bijzonder pijnlijke zaak geweest zijn."
Bovendien werden lijken op de toegangswegen naar Coevorden opgehangen 'om toekomstige misdadigers af te schrikken', vertelt Kleis.

Nederlandse spreekwoorden

In de Nederlandse taal zijn nog veel van deze 'historische gewoonten' terug te vinden, zegt Kleis. "Voor galg en rad. Met dat rad werd je terechtgesteld, daar werd je op vastgebonden. Dit tot afschrik van de mensen, maar ook tot plezier en vermaak van de vogels." Ook 'aan de kaak stellen' of 'aan de schandpaal nagelen' zijn voorbeelden van zulke spreekwoorden.

Zoek het uit!

Heb jij ook een vraag? Stuur hem in, en wij gaan op zoek naar het antwoord.

Heb je een nieuwstip, nieuwe informatie óf heb je een foutje gespot? Stuur een bericht, foto of filmpje via WhatsApp of mail de redactie.