Zorgen over komst transformatorhuisje, gemeente legt bouw stil

Volgens Enexis moet een op de drie straten in Nederland de komende jaren open om de kabels te versterken. Dat betekent ook dat er transformatorstations bijgebouwd moeten worden. "En daar krijgen wij best wel vaak vragen over", reageert Cyriel Hamstra van Enexis.

In de wijk De Maten in Dwingeloo komt zo'n transformatorhuisje, omdat een knelpunt op het capaciteitsnet in de buurt nadert. Veel huishoudens willen verduurzamen, er komen zonnepanelen, warmtepompen en er wordt bijvoorbeeld meer elektrisch gekookt. Ook de komst van de Aldi in de wijk speelt mee.

Met name over de gezondheid van de magnetische straling van het huisje zo dicht bij woningen zijn zorgen. "Gezondheid gaat ons inziens boven wat dan ook", vertelt Suzanne Liezen-Kruithof. Ze woont met haar gezin naast de locatie voor het nieuwe transformatorhuisje. "Ons zoontje slaapt boven en vrij direct naast het huisje straks. Voor kinderen tot dertien jaar is dit het allerschadelijkst", meent ze.

De aankondiging van het transformatorhuisje viel inwoners daarnaast rauw op het dak. De gemeente Westerveld verkocht een stukje grond in de woonwijk aan Enexis. Over de exacte plannen werden bewoners slecht geïnformeerd, luidt de klacht, en er was geen vergunning aangevraagd. Toch ging van de een op de andere dag een schop de grond in.

"Dat is niet goed gegaan in het voortraject", vertelt Hamstra. "Onze aannemer heeft wel een brief gestuurd naar omwonenden over de werkzaamheden, maar daarin werd het transformatorstation niet genoemd." Volgens de gemeente is een vergunning niet nodig.

Op de ontstane situatie volgden vele reacties waarna de gemeente Enexis verzocht om de bouw te pauzeren en eerst met meer informatie te komen. Ook werd aangestuurd op een keukentafelgesprek en een informatiebijeenkomst voor de buurt. Enexis wees het keukentafelgesprek af. De informatiebijeenkomst vindt vandaag wel plaats.

"We snappen dat mensen willen weten hoe dit zit en we snappen dat mensen met vragen zitten", legt Hamstra uit. "Daarom houden we de bijeenkomst."

En tocht blijft bij bewoners de vraag: is het wel wenselijk? Ze wijzen daarbij naar het advies van de Gezondheidsraad. "In Nederland geldt een voorzorgbeleid voor hoogspanningslijnen", zo schrijft De Gezondheidsraad in een advies. Dat beleid wil zoveel mogelijk voorkomen dat er nieuwe situaties ontstaan waarin kinderen langdurig worden blootgesteld aan door bovengrondse hoogspanningslijnen opgewekte magnetische velden die gemiddeld over het jaar sterker zijn dan 0,4 microtesla.

Reden daarvoor zijn de 'aanwijzingen voor een mogelijk oorzakelijk verband tussen het risico op leukemie bij kinderen en de nabijheid van hoogspanningslijnen'. In een brief van van juni 2022 gaat het advies nog een stapje verder. "Het zou mogelijk ook kunnen gelden voor 'ondergrondse elektriciteitskabels en andere bronnen van langdurige blootstelling aan magnetische velden uit het elektriciteitsnetwerk zoals transformatorstations en transformatorhuisjes'."

"Maar," zo staat in het advies ook, "zo'n associatie hoeft niet te betekenen dat die blootstelling de ziekte veroorzaakt. Het kan wel een aanwijzing zijn voor een mogelijk oorzakelijk verband." Volgens de Gezondheidsraad is dit advies met voorzichtigheid omhuld. Mede omdat het gaat over een aanwijzing richting een verband, in plaats van een harde link.

Volgens Enexis is het risico dus zo minimaal dat het te verwaarlozen is. "We zijn als Enexis netbeheerder en geen specialisten op het gebied van gezondheidsrisico's. Maar wij weten natuurlijk wel dat hier onderzoek naar is gedaan."

De risico's zijn er volgens Hamstra alleen als je bij wijze van spreken langdurig op het huisje zou gaan zitten. "Dan heb je het over maanden en jaren. Dat er dan kans is op enig gezondheidseffect. Maar zeker niet op de plek waar die nu komt te staan en de blootstelling die daar dan mee gepaard gaat in de omgeving."

Bewoners zien graag een andere locatie. Dichterbij de Aldi of het open veld aan de overkant van de wijk waar geen woningen staan. Volgens de gemeente Westerveld en Enexis is daar ook naar gekeken. Maar al zou er voor die locatie gekozen worden, dan is er alsnog ook een transformatorhuisje nodig voor de woningen op De Maten om het netwerk te verzwaren, zo stellen zij.