Herinneringscentrum Kamp Westerbork pleit voor meer onderzoek naar onwetendheid Holocaust

kamp westerbork deportatie
Vanuit Kamp Westerbork vertrokken zo'n 107.000 Joden naar de vernietingskampen © NIOD
Herinneringscentrum Kamp Westerbork-directeur Bertien Minco pleit voor meer onderzoek naar onwetendheid in Nederland over de Holocaust. Volgens haar holt de kennis over het onderwerp achteruit.
Volgens Amerikaanse onderzoekers denkt bijna een kwart (23 procent) van de Nederlanders geboren vanaf 1980 dat de Holocaust "een mythe" is of dat het aantal Joden dat werd gedood zwaar overdreven is. Dat is meer dan in andere landen. Van de generaties die sinds 1980 zijn geboren weet een derde tot meer dan de helft opvallend weinig van de Jodenvervolging en genocide in de Tweede Wereldoorlog.
The Conference on Jewish Material Claims Against Germany, kortweg de Claims Conference, deed in december vorig jaar onderzoek onder 2.000 Nederlanders. Volgens de onderzoekers een representatief aantal, al zijn er flinke kanttekeningen te plaatsen bij de manier van onderzoeken. Ook de herinneringscentra in Amersfoort en Vught herkennen het beeld dat de kennis over de Holocaust beperkt is, maar hebben ook vragen over de representativiteit van de enquête. Zij vinden eveneens dat vervolgonderzoek nodig is.
De Amerikaanse organisatie, die opkomt voor de rechten van Holocaustoverlevenden, deed dat onderzoek naar kennis en bewustzijn over de Holocaust eerder in de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Oostenrijk en Canada. De resultaten waren nergens zo "schokkend" als in Nederland, stelt de Claims Conference. Voor het onderzoek zijn millennials vanaf 1980 en leden van de generatie Z tot 2012 telefonisch ondervraagd, naast een vrijwel gelijk aantal oudere Nederlanders.

Geschrokken

Het signaal is helder. "Je schrikt als je deze resultaten ziet", zegt Herinneringscentrum Kamp Westerbork-directeur Bertien Minco. "De resultaten sluiten ook aan bij een trend die we al langer waarnemen. De kennis over de Holocaust holt achteruit."
Overigens vindt de directeur dat het Amerikaanse onderzoek nog wel een vervolg moet krijgen. "Dit is wel voer voor een kwalitatief vervolgonderzoek", vindt ze. "We hebben in Nederland een Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding, Eddo Verdoner. Ik zou hem willen vragen de handschoen op te pakken, want ik wil echt weten hoe de situatie in Nederland precies is. We moeten sowieso aan de bak, maar we hebben meer informatie nodig."
Dat er in de oorlog 6 miljoen Joden zijn omgekomen weet 54 procent van alle ondervraagden niet (onder jongere mensen 59 procent). Van de jongeren denkt 37 procent dat er 2 miljoen of minder Joden zijn omgebracht. Een meerderheid van de Nederlanders (53 procent) noemt Nederland ook niet als een land waar de Holocaust in de Tweede Wereldoorlog heeft gespeeld. Velen kunnen geen enkel Nederlands doorgangskamp zoals Westerbork, Vught of Amersfoort noemen.
Bijna iedereen kent de naam van Anne Frank wel, maar 27 procent van de Nederlanders weet niet dat zij in een concentratiekamp is gestorven. Ruim driekwart van alle ondervraagden vindt onderwijs over de Holocaust op scholen belangrijk. In de andere onderzochte landen is dat aantal hoger. "Na elk onderzoek merken we dat de kennis over de Holocaust wegzakt. Ronduit storend is de Holocaustontkenning. Onderwijs is heel belangrijk, want anders zal ontkenning de kennis gaan overheersen en leren toekomstige generaties niets meer van wat er is gebeurd", aldus Gideon Taylor, president van de Claims Conference. In Nederland is onder meer het Joods Cultureel Kwartier bij de organisatie aangesloten.
Mensen kennen Anne Frank en Auschwitz, maar vragen bij ons waar de gaskamer is.
Bertien Minco, directeur Herinneringscentrum Kamp Westerbork

'Veel geïnteresseerde klassen'

Hoewel volgens Minco de kennis over de Holocaust minder wordt, merkt ze dat in haar dagelijks werk in het herinneringscentrum minder. "We worden hier niet bedolven onder mensen die zeggen dat de Holocaust onzin is. Er komen hier juist veel geïnteresseerde schoolklassen." Wel valt er nog een hoop te winnen, denkt ze. "Kinderen weten best weinig, dat geldt soms ook voor de gemiddelde bezoeker. Ze kennen Anne Frank en Auschwitz wel, maar vragen hier ook waar de gaskamer is. Niet iedereen weet precies wat Kamp Westerbork was."
Herinneringscentrum Kamp Westerbork ontvangt per jaarlijks zo'n 30.000 scholieren, maar zou dat aantal graag willen uitbreiden naar 50.000 (daarvoor moet het centrum overigens worden uitgebreid). "We moeten nu klassen weigeren, omdat we de capaciteit niet hebben." Ook worden speciale dagen voor docenten drukbezocht. "Onder docenten is veel behoefte aan meer instrumenten om hierover te vertellen op scholen", zegt Minco. "Ze vinden het belangrijk om op onze plek te komen kijken, want de historische 'sensatie' op zo'n plek maakt veel indruk." Ook helpt het herinneringscentrum bij het organiseren van gastsprekers in klassen.
(Tekst gaat verder onder de foto)
Bertien Minco is de directeur van Herinneringscentrum Kamp Westerbork
Bertien Minco is de directeur van Herinneringscentrum Kamp Westerbork © Herinneringscentrum Kamp Westerbork

Nationaal Programma Holocausteducatie

Minco roept op tot het ontwikkelen van een Nationaal Programma Holocausteducatie. "In heel Nederland moeten we er de schouders onder zetten", vindt ze. "Zo kunnen we veel meer impact maken. Wij kunnen dat niet alleen in het Noorden." De directeur wil samen optrekken met de Anne Frank Stichting, het Nationaal Comité 4 en 5 mei, het Joods Cultureel Kwartier en de andere oorlogs- en herinneringscentra.
Volgens Minco speelt het Drentse herinneringscentrum een belangrijke rol in de Holocaustgeschiedenis van Nederland. "Wij zijn de plek waar bijna alle Nederlandse Joden doorheen zijn gegaan, voordat ze werden gedeporteerd naar de kampen in Duitsland, Polen en Tsjechië. Wij zijn een belangrijke historische plek." Vanuit Kamp Westerbork werden zo'n 107.000 Joden naar de vernietigingskampen weggevoerd. Zo'n 5.000 van hen kwamen terug.
(Tekst gaat verder onder de foto's)

Onderwijs

Educatie is het sleutelwoord, stelt Minco. "Op scholen komen alle kinderen en jongeren bij elkaar", legt ze uit. "Dat is dé plek." Tegelijkertijd ziet Minco ook dat het scholen soms te veel wordt. "Wij willen die scholen ook helpen, maar hebben ook overheden en private partners nodig. 'Er moet een tandje bij' klinkt eigenlijk nog te soft."
Gerestaureerde beelden van de bekende Westerborkfilm

Heb je een nieuwstip, nieuwe informatie óf heb je een foutje gespot? Stuur een bericht, foto of filmpje via WhatsApp of mail de redactie.