Duurzaam boeren belonen werkt beter dan regels opleggen vanuit Den Haag

Verder is het de bedoeling dat de deelnemende melkveehouders de bodem verbeteren, waardoor het aantal verschillende planten en dieren toeneemt. Hierdoor is er minder mest nodig.

Deze initiatieven ontstaan zonder opgelegde regels uit Den Haag of Brussel, maar zijn aangejaagd door een beloning van de provincie. De proef gebeurt op eigen initiatief met het vakmanschap van de boer zelf. Die proef heeft gewerkt en krijgt nu een vervolg - Duurzaam Boeren Drenthe - waaraan 475 melkveehouders mee kunnen doen. Dat is meer de helft van de veeboeren in onze provincie.

Duurzaam Boeren Drenthe is een project waarin landbouwbedrijven, natuur- en milieuorganisaties samen met de provincie aan de slag gaan met een duurzamere landbouw. Aan het eerste project deed bijna een derde van de Drentse melkveehouders mee. Daarin werd samengewerkt om allerlei duurzaamheidsdoelen te halen. Als zo'n doel wordt behaald, staat daar voor de boer een beloning tegenover.

De koeien van Reind Katerberg uit Diphoorn eten graag bieten. Dagelijks gaat er per koe 15 kilo bieten doorheen, dat scheelt 2 kilo krachtvoer per dag. Vermenigvuldig dat met bijvoorbeeld tweehonderd koeien, dan bespaar je dagelijks ruim 400 kilo krachtvoer. Dat scheelt dus inkoop van krachtvoer en vrachtwagenritten naar Katerberg. En bieten telen levert minder CO2 op dan brokken laten maken en transporteren.

Het land van melkveehouder Eddy Heeling uit Sleen ziet er van origine zeer eentonig uit met maar één grassoort: Engels raaigras. Dat groeit goed en is niet kapot te krijgen. Maar het heeft veel mest nodig, wat niet goed is voor het bodemleven. En het is een monocultuur waarin insecten en andere diersoorten niet kunnen leven. Heeling laat de verschillen zien, want hij heeft ook flinke stukken kruidenrijk gras.

Volgens Katerberg werkt de Drentse methode behalve door 'niet straffen, maar belonen' ook zo goed omdat per regio of gebied de aanpak verschillend kan zijn. Voorbeeld voor Drenthe: de intensieve samenwerking van melkveehouders met akkerbouwers. Maar daardoor is er wel minder permanent grasland beschikbaar. Als je vanuit Den Haag een landelijke regel krijgt opgelegd, kan het hier juist niet goed werken. Regionale oplossingen zoeken dus.

Dat belonen beter werkt dan straffen, zijn boer Katerboer en landbouwgedeputeerde Henk Jumelet het over eens. Ze vinden dat je uit moet gaan van de kracht van de boeren zelf.

Per boer is de maximale beloning 5.000 euro per jaar. Maar hoe controleert de provincie Drenthe de duurzaamheidsverbetering door de boeren? Gedeputeerde Henk Jumelet: "Controle gebeurt door de Universiteit van Wageningen op basis van een kringloopwijzer die boeren allemaal jaarlijks moeten invullen. De universiteit onderzoekt en levert uitslagen aan de provincie. Al die gegevens samen laten zien hoe de landbouw in Drenthe ervoor staat als het om verduurzaming gaat."

Duurzame Boeren Drenthe is een samenwerkingsverband van de provincie Drenthe, LTO Noord, Drents Agrarisch Jongerenkontakt, Natuur- en Milieufederatie Drenthe, Het Drentse Landschap, Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer, Landschapsbeheer Drenthe en Agrarische Natuur Drenthe. Gedeputeerde Jumelet hoopt dat uit te kunnen breiden met zuivelgiganten als Friesland Campina en de Rabobank, die veel boeren financiert.

De 4,7 miljoen euro voor de beloningen voor Duurzaam Boeren komt uit de investeringsagenda, Regiodeal Natuurinclusieve Landbouw en uit de versnellingsopgave van het Nationaal Programma Landelijk Gebied. Voor de akkerbouw loopt nu een proef. Als die is afgerond kunnen ook akkerbouwers zich melden voor een beloning voor duurzamer boeren.