Heeft er echt een kasteel gestaan in Gieten?
30 oktober 2019, 16:57 • 4 minuten leestijd
Midden op de Hondsrug ligt Gieten. En in Gieten ligt de Hondsrugweg. Over het hoogste punt van de weg kijk je uit over weilanden en landerijen in het gletsjerdal.
Gieten, of beter gezegd het buurtschap Bonnen, kent een roemruchte geschiedenis. Het is dan ook niet gek dat daar een vraag over binnenkwam bij
: heeft er echt een kasteel gestaan in Gieten, op de Hondsrug?
Kasteel, burcht of havezate
"Of het echt een kasteel was, dat is de vraag", zegt Klamer Bos, de dorpshistoricus. "Wel weten we zeker dat er een Havezate stond. Dat heette eerst het Huis te Bonnen en later werd het Havezate Entinge."
Bos heeft heel wat tijd besteedt aan het uitzoeken van de geschiedenis van de oude hoeve, waar nu met het blote oog weinig meer van te zien is. "Het Huis te Bonnen wordt in 1605 in een akte genoemd. De toenmalige burgemeester van Groningen, Wifferinck, was de bewoner. In de daaropvolgende decennia wordt het Huis te Bonnen ook genoemd in akten, documenten en oorkonden. Hierdoor weten we wie er woonden, en wat ze deden."
Waar dan?
Ten noorden van de Bonnerschool ligt een grote vierkante weide, deels omringd door sloten en eikenbomen. Aan de oostzijde ligt het boerderijtje Klein Hilbingshof en in het westen voert Bonnen richting Gieten. Aan de noordkant is een weids uitzicht over de weilanden, richting Groningen. Er is goed te zien hoe hoog het perceel ligt. Een strategische ligging.
Het uitzicht vanuit de burcht was weids en open. (foto: RTV Drenthe/Greetje Schouten)
Het moet een groot en kasteelachtig huis zijn geweest. Bos heeft aan de hand van plattegronden en soortgelijke gebouwen uit die tijd wel een idee hoe de Havezate eruit moet hebben gezien: "Ik denk dat het een soort grote hoeve was, met twee puntdaken achter elkaar."
Wat er nog rest
Hoewel er op het oog weinig over is van de burcht, heeft het weiland nog altijd een monumentale status. "Het is van grote archeologische waarde", zeg Bos. "Ik ben er jaren geleden al eens heengegaan, om te prikken naar de fundering. En weet je? Die ligt er nog steeds, netjes onder het grasland. Zodoende weet ik precies waar het gebouw gestaan heeft."
Aan de hand van oude kaarten en veldonderzoek heeft Klamer Bos deze maquette gemaakt van hoe het landgoedje er waarschijnlijk uitgezien heeft. (foto: Klamer Bos)
De eerder genoemde sloot was de slotgracht. Bij regenval zie je op het veld twee natte plekken, dit zijn de plaatsen waar respectievelijk de kelder en een bijbehorende vijver annex watervoorziening van het kasteeltje lagen. De eiken rondom het perceeltje laten nog iets zien van wat vroeger een imposante oprijlaan geweest moet zijn.
De oude slotgracht bestaat nog steeds, al is deze wel wat gekrompen (foto: RTV Drenthe/Greetje Schouten)
Maar waar is het gebleven?
In 1770 wordt het huis gekocht door Roelof Hilbing uit Gasselte. Aan deze eigenaar ontleent het in 1604 gebouwde keuterboerderijtje Hilbingshof, dat het oudste pand in Gieten was, zijn naam. Klein Hilbingshof brandde in 2012 tot de grond toe af. Het is opnieuw opgebouwd, maar de charme van het meer dan 400 jaar oude gebouw is met de brand verdwenen.
Nadat Hilbing het kasteeltje kocht, wordt de geschiedenis wat onduidelijk. “ Op kaarten van 1781 en 1792 komt het kasteeltje nog voor, maar op de kadastrale kaart van 1832 niet meer. Deze gegevens zijn in 1820 opgetekend., dus dat betekent dat het Huis te Bonnen tussen 1792 en 1820 moet zijn afgebroken.”
Waarom het is afgebroken, is duidelijk volgens Klamer Bos: “Voor de bouwmaterialen. Daar was in die tijd enorme behoefte aan, dus waarschijnlijk is het gebouw tot de draad toe afgebroken en zijn alle stenen, palen, alles verkocht.”
Zoek het uit!
Wil jij ook weten of een bepaald gerucht over je dorp waar is, of heb je een andere vraag? Stuur hem dan in! Dan gaan wij voor je op zoek naar het antwoord.
