Gegevens en rapporten mijnbouw vol met fouten

Onderzoeksrapporten worden onterecht aangepast (Rechten: Andries Ophof/RTV Drenthe)
Onderzoeksrapporten worden onterecht aangepast (Rechten: Andries Ophof/RTV Drenthe)
Officiële gegevens en rapporten over gaswinning in ons land zitten vol met fouten. Regelmatig is sprake van tegenstrijdige adviesrapporten over de gas-, olie- en zoutwinning en afvalwaterinjectie.
Dat blijkt uit onderzoek van de vier noordelijke regionale omroepen RTV Noord, RTV Drenthe, Omrop Fryslân en RTV Oost.
Europese richtlijnen worden, zo blijkt, niet altijd nageleefd en milieuvergunningen worden niet aangevraagd. Verder worden risico's in veel conceptrapporten beschreven, maar zijn ze ineens verdwenen uit het definitieve rapport. Of dat bewust gebeurt is niet duidelijk, maar aanpassen van rapporten gebeurt regelmatig.
Voorbeelden zijn er. Bijvoorbeeld de vooraf verwachte bodemdaling in Friesland en de risico’s van drinkwaterverontreiniging in Twente. In Friesland gaat het om de effecten van zoutwinning en in Twente om het injecteren van verontreinigd water dat wordt gebruikt voor het winnen van olie in Schoonebeek. De risico’s hiervan worden in conceptrapporten nog wel beschreven, maar zijn in de definitieve versies uit de tekst verdwenen.
Wat gaat er in de bodem en wat komt eruit?
Animatie: Wat gaat er in de bodem en wat komt eruit?

Laag inschatten

Gas- en oliewinners hebben volgens actiegroepen en deskundigen een speciale werkwijze. Wanneer ze een plan opstellen voor gaswinning, dan schatten ze de hoeveelheid gas die ze uit de grond willen halen laag in. Daarmee voorkomen ze dat ze een zogenaamde Milieu Effect Rapportage (MER) moeten opstellen. In zo'n rapport staat wat de effecten van gaswinning op de omgeving zijn.
Wanneer de vergunningen binnen zijn en de winning is gestart, blijken de risico's toch anders te zijn. Net als de hoeveelheid gas dat aanwezig is. Maar de vergunning is dan inmiddels binnen en kan niet zomaar worden ingetrokken. Uiteindelijk worden de winningsplannen aangepast. Voorbeelden zijn er bij de gaswinning in het veld Diever in de put bij Wapse, Weststellingwerf en de gaswinning in Eesveen.
Tekst gaat verder onder de afbeelding

'We delen je verwondering'

De vier regionale omroepen hebben verschillende conceptrapporten en de officiële versies naast elkaar gelegd. In het onderzoek zijn ook e-mails betrokken die door vertegenwoordigers van het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) zijn verstuurd. Het SodM houdt toezicht op de winning van gas en olie in Nederland. Ze kijken ook of bedrijven de regels naleven.
Medewerkers van SodM zeggen in de e-mails dat ze van de fouten weten en dat zij zich in sommige gevallen ook verbazen over de uitkomsten van rapporten. “Ik deel je verwondering daarover”, schreef een hooggeplaatste SodM-medewerker onlangs nog aan een burger met vragen.
Voor gegevens uit de mijnbouw zijn we vrijwel volledig afhankelijk van de commerciële olie- en gasbedrijven. Zij hebben de wettelijke plicht om te zorgen voor een deugdelijke verzameling van alle data en de plicht om die te delen met de overheid. Er is geen feitelijke controle van die data, SodM stuurt alleen op risico’s en we moeten de bedrijven vertrouwen op het netjes naleven van de wet. Intussen moet de minister zijn besluiten en risico-afwegingen wel maken op basis van wat deze bedrijven ons willen vertellen.

Data leidend

Wat er uit de Nederlandse bodem aan gas en olie wordt gehaald, wordt openbaar gemaakt via de website nlog.nl. Cijfers worden door de gaswinningsbedrijven aangeleverd. Het SodM is afhankelijk van goede cijfers. “Elke beslissing die genomen wordt, is gebaseerd op data. Die moeten dus van goede kwaliteit zijn”, zegt hoofd Ondergrond Wouter van der Zee van SodM. Van der Zee erkent dat 'je toezicht nodig hebt om ervoor te zorgen dat de bedrijven zich netjes aan de wet- en regelgeving houden.'
Wie is voor de mijnbouw verantwoordelijk?
Animatie: Wie is voor de mijnbouw verantwoordelijk?

Maar of er sprake is van fraude? Van der Zee van het SodM durft dat niet te zeggen. Hij erkent dat de diepe bodem nog vol onzekerheden zit. Daardoor zou in eerste instantie een andere inschatting gemaakt kunnen worden. “Het kan een slordigheid zijn, er kan bij de verwerking een fout zijn gemaakt, je kunt niet spreken van moedwillige fraude.”
Dit onderzoek is resultaat van de samenwerking tussen de vier noordelijke regionale omroepen RTV Noord, RTV Drenthe, RTV Oost en Omrop Fryslan. Onlangs hebben de omroepen een Europese subsidie ontvangen voor het versterken van de regionale onderzoeksjournalistiek, dit onderzoek is een van de resultaten.

Heb je een nieuwstip, nieuwe informatie óf heb je een foutje gespot? Stuur een bericht, foto of filmpje via WhatsApp of mail de redactie.