Drenthe Toen-podcast: Van Drenthe naar Kaap de Goede Hoop, de familie van Sybrand Buma

"Ik heb het grote vermoeden dat er niemand meer van in leven is. Als het wel zo is, dan is het in een ver buitenland", zegt Buma.

Het verhaal begint in het Drenthe van 1795, in de persoon van Willem Hiddingh. Hij werd in Hoogeveen in een familie van stand geboren, op een buiten wat al heel lang niet meer bestaat. Sybrand Buma: "Het heette Vriesenrust, of Vredenrust en het is denk ik eind 18e eeuw, begin 19e eeuw afgebroken."

We praten met Sybrand Buma over zijn Drentse voorgeslacht, waarvan de geschiedenis heel ver teruggaat. "In ieder geval tot de 17e eeuw en sommigen menen nog ouder. Ik stam af van Cornelis Hiddingh. Er hing er in ons huis altijd een heel groot portret van hem, 'het portret van opa Hiddingh'."

Later kwam Buma de familie nader op het spoor dankzij het schutblad in een aantal overerfde boeken. "De Rijksuniversiteit Groningen vond de boeken interessant vanwege de inhoud, maar eigenlijk zijn ze veel interessanter omdat heel mooi op het schutblad, de naam van Willem Hiddingh is geschreven."

"In 1795 studeert Willem Hiddingh af en begint hij als advocaat aan het Hof van Drenthe. Meteen op de goede plek", vervolgt Buma. "In die familie studeerden ze allemaal rechten, daarna werden ze advocaat en gingen ze vaak het bestuur in. Ze hadden heel veel grond en daar verdienden ze hun geld mee. Het was echt zo'n oude Drentse familie, die eeuwenlang bij de bovenlaag hoorde."

1795 is ook het jaar waarin de prins van Oranje naar Londen vlucht en de Bataafse Republiek hier begint. "Willem Hiddingh is heel erg Oranjegezind, maar wordt lastiggevallen omdat hij prinsgezind is. Hij voelt zich hier niet thuis en gaat per schip naar Kaap de Goede Hoop. Veel verder kan je haast niet", legt Buma uit.

Hij vertelt: "Hiddingh vertrekt dus om de Bataafse Republiek te ontvluchten. Maar al snel wordt de Bataafse Republiek daar gewoon weer de baas en gaat hij als rechter aan het werk onder het Bataafse regime. Wanneer Kaap de Goede Hoop overgaat in Engelse handen, wordt hij rechter in het Hof van Justitie van Kaapstad, in dienst van de Engelse kroon. Hij krijgt een aantal zaken voor zich die horen bij de meest controversiële en grote zaken die een deel van de geschiedenis van Zuid-Afrika hebben bepaald. In gevallen van slavenopstanden bijvoorbeeld, waar hij keiharde vonnissen velt voor die slaven."

Verschrikkelijk, stelt Buma. "Slaven waren eigendom en die werden mishandeld. Maar op een gegeven moment worden enkele boeren in het buitengebied, die iemand mishandelen, ter dood veroordeeld. Dat doet hij ook. Het interessante van die man is - hier in Hoogeveen geboren - dat hij om een heel aparte reden weggaat; eigenlijk in zijn hof een spilfunctie speelt, samen met zijn rechters, in die Zuid Afrikaanse geschiedenis."

"Je verbrandt letterlijk al je schepen achter je en je komt in een totaal andere wereld terecht. Het is een bovenlaag die daar de lakens uitdeelt. Het kent elkaar daar ook. Hij trouwt er met een vrouw van de familie Van der Poel die al in de 17e eeuw naar Zuid-Afrika is gegaan. Ze krijgen uit mijn hoofd, iets van tien kinderen of zo, waar natuurlijk een aantal weer van sterft", weet de Leeuwarder burgemeester.

Buma: "Twee zoons worden naar Nederland gestuurd voor hun opleiding. Dat is wel heel bijzonder. 10 en 11 jaar zijn ze, en worden gewoon door hun ouders op een zeilschip gezet. In drie maanden tijd moeten die twee jochies zonder ouders naar Nederland toe. Die komen in Rotterdam aan en vandaar gaan ze naar Drenthe. Ze worden in huis genomen bij de gouverneur. Natuurlijk allemaal weer familie van elkaar. Later gaan ze rechten studeren in Groningen. Een van die jongens is Cornelis Hiddingh, en dat is mijn voorvader en die bleef in Drenthe." Het is de 'opa Hiddingh' van het portret in Buma's ouderlijk huis.

"Met Willem Hiddingh is het niet makkelijk oog in oog te komen, omdat er niet heel persoonlijke dingen van hem over zijn. Ik ben hem persoonlijk niet dicht genaderd. Zijn kinderen meer. Maar ik heb wel een beeld van hoe dat leven is gegaan. Hoewel ik mij altijd heb afgevraagd: als je genoeg hebt van de Bataafse Republiek, waarom ga je dan naar Zuid-Afrika en niet gewoon naar Londen? Dat soort vragen zal ik nooit beantwoord krijgen."

In de eeuwen daarna wordt de familie Hiddingh als het ware vermorzeld door de tand des tijds. Sybrand Buma: "Die familie loopt in de oorlogsgeschiedenis van de 20e eeuw helemaal vast en eindigt daar eigenlijk. Het is een heel apart verhaal dat begint in Drenthe met een familie die daar eeuwenlang heeft gezeten. Die mensen gaan in die Franse tijd weg, ze waaieren over de hele wereld uit en in de maalstroom van de geschiedenis verdwijnt het allemaal."

Het hele gesprek met Sybrand Buma is te horen in de radio-uitzending van Drenthe Toen, morgenmiddag tussen 12.00 uur 14.00 uur. Ook kun je de podcast hierboven luisteren, of morgen via Uitzending Gemist op de website van RTV Drenthe.