Deel 2: De geschiedenis van het Drents Parlement, hoe het verder ging

14 maart, 12:00 • 3 minuten leestijd

Eerste statenzaal van Drenthe, nu Drents Museum © RTV Drenthe

De Provinciale Statenverkiezingen komen eraan. Morgen, woensdag 15 maart, mogen we weer naar de stembus om het nieuwe Drents Parlement te kiezen. Maar hoe ging dat vroeger? Hoe werd Drenthe vroeger bestuurd?

Met die vraag ging de Zoek Het Uit!-redactie aan de slag. In een driedelige serie duiken we in de geschiedenis van de Provinciale Staten.

Gisteren doken we in het vroege begin van het bestuur. Van 1412 tot en met de Franse Revolutie. Dat deel is hier terug te vinden. In dit deel nemen we de volgende stappen in de geschiedenis.

Nadat in 1804 Assen hoofdstad werd van Drenthe en de kerspelen omgezet werden naar gemeenten kwamen de dingspelen te vervallen als politieke eenheid. Ze zijn nog wel terug te vinden in Drenthe, maar dan als onderdeel van de cultuur: Noordenveld en Oostermoer zijn nog dingspelen die gebruikelijk zijn in Drenthe.

Assen is de hoofdstad van Drenthe geworden omdat het centraler ligt dan Rolde. Ook speelde mee dat in Assen verschillende gebouwen leegstonden, nadat de katholieken het niet meer voor het zeggen hadden. Die gebouwen konden mooi gebruikt worden als kantoor voor de ambtenaren. De bestuurlijke laag zit in Assen, omdat het klooster leeg stond.

Tekst gaat verder na de foto.

Assen wordt de hoofdstad van Drenthe © RTV Drenthe

Begin 19e eeuw kregen de staten langzaam de huidige vorm. Drenthe heeft dan nog geen commissaris van de Koning, maar een gouverneur. De eerste die deze titel draagt is Petrus Hofstede. Hij werd in 1755 geboren in Doornik en volgde een studie recht in Groningen. Hij geldt als een autoritair bestuurder die vooral Assen tot bloei bracht. Petrus Hofstede was gouverneur in Drenthe van 1814 tot 1831.

Drenthe heeft zes gouverneurs gehad. In 1850 werd de titel commissaris ingevoerd.

Zie hieronder de lijst van de leiders van het Drents bestuur. Tekst gaat daarna verder.

Gouverneurs en commissarissen

Drenthe had de volgende gouverneurs:

P. Hofstede (1814-1831)
D.J. van Ewijck (1832-1839)
J.D. graaf van Rechteren (1840)
F. van Harencarspel Eckhard (1840-1842)
L.N. graaf van Randwijck (1842-1846)
J.A.G. baron de Vos van Steenwijk (1846-1866)

Na 1850 fungeerden als commissaris in Drenthe:

J.A.G. baron de Vos van Steenwijk (1846-1866)
H.A.M. Asch van Wijk (1866-1868)
J.L.G. Gregory 1868-1875)
J. van Kuijk (1875-1885)
C. Pijnacker Hordijk (1885-1888)
P.J. van Swinderen (1888-1903)
J. Linthorst Homan (1904-1917)

J.T. Linthorst Homan (1917-1931)
R.H. baron de Vos van Steenwijk (1931-1943, 1945-1951)
J.L. Bouma (1943-1945 als commissaris der Provincie)
J. Cramer (1951-1964)
K.H. Gaarlandt (1964-1974)
A.P. Schilthuis (1974-1982)
A.P. Oele (1982-1988)
W. Meijer (1989-1993)
M. de Boer (1993-1995)
A.L. ter Beek (1995-2008)
J. Tichelaar (2009-2017)
J. van Aartsen (2017)
J.Klijnsma (2017 - heden)

Drenthe ging er vervolgens steeds meer bij horen. In 1840 werden het gerechtsgebouw gebouwd en het kadaster en de burgerlijke stand ingevoerd.

Gestemd op de Staten kan er dan al wel, maar niet door iedereen. Het ligt eraan hoeveel belasting iemand betaalt of diegene ook mag stemmen of niet. Dat heet het censuskiesrecht: de mensen die mogen stemmen betalen ook het meest aan wat het land zo nodig heeft zoals wegen en ziekenzorg.

Kijk hier naar deel 2 van onze serie met historicus Wim Ensing van het Drents Archief, die ons meeneemt door de tijd:

Deel 2 van een politieke tijdreis door Drenthe

Morgen is het tijd voor deel drie van de geschiedenis van het Drents Parlement. Daarin kijken we terug op de laatste 100 jaar.

Heb je nou ook een vraag over Drenthe? Ben je benieuwd naar iets of valt je iets op? Stuur het in naar Zoek Het Uit!