Gesloten: BBB op 16 senaatszetels, mogelijk zelfs 17

Het tellen van de stemmen van de verkiezingen voor een nieuw algemeen bestuur van Waterschap Drents Overijsselse Delta duurt langer dan verwacht. "Door de hoge opkomst bij de gecombineerde verkiezingen voor provincies en waterschap lukt het een aantal gemeenten niet om de voorlopige uitslag op lijstniveau vanmiddag al aan te leveren", meldt het waterschap. Coevorden is een van die gemeenten waar het langer duurt, al gaat het daar om een klein deel van de gemeente.

Verder zijn Zwolle, Olst-Wijhe en Steenwijkerland nog niet klaar met tellen. Een bijeenkomst waarop de resultaten bekend zouden worden, stond voor vanmiddag gepland. Die is doorgeschoven naar morgenmiddag.

De BBB is ook in Noord-Brabant de grootste geworden. De partij heeft 18,2 procent van de stemmen gehaald. Dit blijkt uit de voorlopige uitslag, meldt de Verkiezingsdienst van het ANP. De partij wordt gevolgd door de VVD met 14,1 procent van de stemmen. Het zijn de enige twee partijen die boven de 10 procent uitkomen.

GroenLinks is de derde partij van Brabant geworden met 7,7 procent van de stemmen, op de voet gevolgd door de SP met 7,6 procent. Nieuwkomers JA21 en Volt hebben respectievelijk 4,2 en 2,9 procent van de stemmen gekregen. Ook in Noord-Brabant is FVD de grote verliezer.

Mogen we door de grote winst van BBB in Drenthe een compleet ander beleid verwachten, bijvoorbeeld als het gaat om stikstof, natuur en economie? RTV Drenthe maakte een rondje langs Natuurmonumenten, ondernemersorganisatie VNO-NCW Noord en boerenbelangenorganisatie LTO Noord.

De overwinning van de BoerBurgerBeweging blijkt nog groter dan gedacht. Een nieuwe voorlopige prognose van de Verkiezingsdienst van het ANP brengt de partij van Caroline van der Plas op zestien zetels in de Eerste Kamer. Mogelijk worden dat er zelfs nog zeventien. Daarmee is de BBB vanuit het niets de grootste: de combinatie GroenLinks-PvdA blijft voorlopig op vijftien zetels steken, één zetel winst.

Na Forum voor Democratie, dat in 2019 met twaalf zetels de senaat in kwam en er nu nog maar twee over heeft, is het CDA de grootste verliezer. Van de negen Eerste Kamerzetels, verliest de partij er vier.

De Kiesraad heeft gisteren rond de 220 vragen en meldingen binnengekregen over de verkiezingen, meldt een woordvoerder. Dit zijn er "iets meer" dan in 2019.

"De onderwerpen waren divers van aard", aldus de Kiesraad. Zo kwam er een melding binnen over gladde stembiljetten en is in een paar gemeenten melding gemaakt van het uitreiken van de verkeerde stembiljetten.

De Kiesraad functioneert bij deze verkiezingen als een expertisecentrum. Dit betekent dat gemeenten om informatie en advies kunnen vragen. "Ook na deze verkiezingen zal de Kiesraad een evaluatie uitvoeren en het kabinet adviseren over eventuele aanpassingen in het verkiezingsproces."

De voorlopige uitslag van de waterschapsverkiezingen komt waarschijnlijk aan het eind van de middag, meldt de NOS. Eerst worden de stemmen voor de Statenverkiezingen geteld en daarna pas die voor de waterschapsverkiezingen.

Omdat bij het tellen voor de Statenverkiezingen vertraging is opgetreden, is het overzicht waarmee de Unie van Waterschappen aan het eind van de middag komt mogelijk nog niet volledig.

Het verhaal is inmiddels eentonig, maar BBB heeft ook de winst gepakt in de provincie Limburg met 18,5 procent van de stemmen. Dat blijkt uit de voorlopige uitslag, meldt de Verkiezingsdienst van het ANP.

BBB wordt gevolgd door de PVV, die uitkwam op 12,7 procent. Dat is voor de partij wel een verlies ten opzichte van de verkiezingen in 2019, toen nog 13,5 procent van de stemmen werd gehaald.

BBB is vanuit het niets verreweg de grootste partij in de Drentse Provinciale Staten. Maar het is net niet de grootste nieuwe partij ooit in Drenthe geworden.

BBB-leider Caroline van der Plas reageert fel op uitspraken van minister Christianne van der Wal (Natuur en Stikstof) dat het huidige stikstofbeleid van het kabinet ook in de nieuwe politieke verhoudingen gewoon moet doorgaan, omdat Nederland gebonden is aan internationale verdragen en rechtelijke uitspraken.

"Compleet gelul", zegt Van der Plas als ze aankomt bij een bijeenkomst van haar partij in Colmschate bij Deventer, meldt de NOS. "Alles kan veranderd, als je maar wil."

Als voorbeeld noemt ze de avondklok tijdens de coronapandemie. Daar haalde de rechter aanvankelijk een streep door. "Maar binnen drie dagen was er een noodwet en kon het wel."

Stort de BoerBurgerBeweging straks in rap tempo in, zoals eerder bij Forum voor Democratie en de Lijst Pim Fortuyn is gebeurd? Volgens parlementair historicus Bert van den Braak zal dat meevallen.

"Als je kijkt naar de kandidaten die ze voor de Eerste Kamer hebben, zitten daar veel serieuze mensen bij. Die stellen wat voor." De BBB en diens partijleider Caroline van der Plas komen "wat stabieler en iets realistischer" over.

De BBB heeft de winst gepakt in de provincie Groningen met 23,6 procent van de stemmen. De partij wordt gevolgd door de PvdA, die uitkwam op 10 procent.

Achter grote winnaar BBB deden ook de Partij voor de Dieren en Volt het goed tijdens de verkiezingen in Drenthe.

Minister Hanke Bruins Slot van Binnenlandse Zaken denkt dat de hoge opkomst een van de redenen is dat het tellen van stemmen bij deze verkiezingen veel langer duurde.

Uit verdere evaluatie moet naar voren komen wat andere oorzaken zijn. "We evalueren de verkiezingen altijd goed", aldus de bewindsvrouw. "Dit is natuurlijk een van de punten die we nadrukkelijker gaan bekijken."

Het tellen van de stemmen ging zo moeilijk dat het ministerie van Binnenlandse Zaken instructies heeft verspreid voor gemeenten die het tellen tijdelijk willen staken. Mochten tellers te moe zijn, kon het tellen onder bepaalde voorwaarden tijdelijk gestaakt worden.

Stichting Prokkel heeft "heel veel positieve reacties" gekregen op de aanwezigheid van mensen met een verstandelijke beperking in de stembureaus gisteren. "We horen dat de sfeer prettig was en dat ook de kiezers dat vonden", zegt landelijk projectleider bij de stichting Marian Geling.

Dit jaar deden ruim driehonderd zogenoemde 'prokkelduo's' mee als vrijwilligers in de stembureaus, ook in Drenthe. Zo'n duo bestaat uit iemand met een verstandelijke beperking en een buddy.

De stichting begon met een proef tijdens de landelijke verkiezingen van 2021. Tijdens de gemeenteraadsverkiezingen deden er tweehonderd duo's mee en dit jaar dus zo'n honderd meer.

De PvdA haalde vier jaar geleden nog de meeste stemmen in Drenthe, maar nu zijn de sociaaldemocraten de tweede partij geworden. Lijsttrekker Yvonne Turenhout spreekt over een 'behoorlijke aardverschuiving'.

De BBB heeft in Friesland 27,9 procent van de stemmen behaald bij de verkiezingen woensdag en is hiermee ook in deze provincie de grootste geworden. Dit blijkt uit de voorlopige uitslag, meldt de Verkiezingsdienst van het ANP.

De nieuwkomer wordt - evenals in Drenthe - gevolgd door de PvdA. De sociaaldemocraten kwamen in Friesland uit op 10,6 procent van de stemmen. Dat was in 2019 nog 13,4 procent.

"De burgers hebben laten zien dat ze de boeren ondersteunen en niet de coalitie. De komende dagen worden er weer heel wat Nederlandse vlaggen andersom opgehangen om de burgers te bedanken", reageert Sieta van Keimpema van Farmers Defence Force (FDF) op de monsterzege van BBB.

De afgelopen maanden protesteerden boeren tegen het kabinetsbeleid met omgekeerde vlagen. Die kunnen volgens FDF nu dus weer opgehangen worden met de rode baan boven. "De houdbaarheid van dit kabinet is voorbij, het zou verstandig zijn als er nu nieuwe verkiezen uitgeschreven gaan worden", aldus Keimpema.

BBB-voorvrouw Caroline van der Plas belooft dat haar partij alleen in provincies zal besturen als in het coalitieakkoord komt te staan dat boeren niet zullen worden onteigend.

Dat staat haaks op voornemens van het kabinet om boeren verplicht uit te kopen om de stikstofuitstoot te verminderen als het vrijwillig niet lukt. Bij de uitvoering van dat beleid is een belangrijke rol weggelegd voor provincies.

In het tv-programma Goedemorgen Nederland kijkt Van der Plas vooruit op de tien formatieonderhandelingen in provincies die haar partij verwacht te leiden vanwege de klinkende overwinning bij de verkiezingen van woensdag. "Dat moet gewoon keihard in het coalitieakkoord komen te staan, dat in de provincies waar wij in de coalitie willen komen we dat niet gaan doen", zegt ze over onteigeningen.

De politiek leider van BBB wil ook een streep zetten door de deadline van minister Christianne van der Wal (Natuur en Stikstof) om per 2030 te komen tot een halvering van de stikstofuitstoot.

De Drentse BoerBurgerBeweging-lijsttrekker Gert-Jan Schuinder blikte vanochtend terug op een 'bizarre nacht'. Hij leeft na de verkiezingsuitslag op een roze wolk.

De partij heeft 31,3 procent van de stemmen behaald en is hiermee de enige partij die boven de 10 procent is uitgekomen. Op plek twee volgt het CDA met 8,2 procent van de stemmen. Bij de vorige verkiezingen behaalde deze partij nog 17,1 procent van de stemmen.

Drenthe behoort tot de provincies met de hoogste opkomst. Van de stemgerechtigden heeft 65,2 procent daadwerkelijk een stem uitgebracht. Bij de verkiezingen in 2019 ging het om 58,8 procent.

In Duitsland en België besteden media vandaag aandacht aan de Provinciale Statenverkiezingen in Nederland en de overwinning van de BoerBurgerBeweging.

"Historisch en ongezien", noemt VRT Nieuws de overwinning van de "boerenpartij". VRT-journalist Jeroen Reygaert volgde in Den Haag de verkiezingen. "Het is eigenlijk niet zo moeilijk: iedereen verliest en de BBB is de uitgesproken, historische winnaar van de Nederlandse verkiezingen", analyseert hij.

De Morgen spreekt van een "monsterzege" van BBB, die de regering van premier Rutte in "een crisissfeer" brengt. Dat Ruttes VVD standhoudt, is "een magere troost", aldus de krant.

De Rheinische Post noemt de winst van de "rechts-populistische BoerBurgerBeweging" een nederlaag voor de regering die de stabiliteit van de coalitie bedreigt.

Het Duitse persbureau dpa stelt dat de "woede van de kiezers" het kabinet van Mark Rutte "een dramatische afstraffing" heeft gegeven. Volgens het persbureau is de stabiliteit van de regering in gevaar.

Naast Drenthe zijn ook Flevoland en Zeeland met hun voorlopige uitslag gekomen. In die provincies is BBB eveneens met afstand de grootste partij geworden.

Het tellen van de stemmen van de Provinciale Statenverkiezingen verliep vannacht trager dan anders. De overige provincies hebben daardoor nog geen voorlopige prognose gegeven. In de loop van de nacht stopte een aantal gemeenten tijdelijk met tellen.

In aanloop naar de verkiezingen heeft de BoerBurgerBeweging zich vooral op stikstof geprofileerd. De partij verzet zich sterk tegen het stikstofbeleid van het kabinet. Het is dan ook de vraag of het de regering lukt de plannen door te voeren.

De provincies spelen een belangrijke rol in de uitvoering, en in meerdere provincies lijkt een bestuur zonder BBB moeilijk denkbaar. Om in Drenthe tot een meerderheid te komen, zonder BBB, zijn minstens negen partijen nodig.

De BoerBurgerBeweging is in een klap veruit de grootste partij geworden in de Provinciale Staten van Drenthe. Ruim een derde van de kiezers stemde op de partij van Caroline van der Plas. De PvdA, vier jaar geleden nog de winnaar, is nu de tweede partij.

De Drentse kiezer heeft afgerekend met de landelijke coalitiepartijen. Vooral de VVD en het CDA krijgen rake klappen.

Van de partijen die nu al vertegenwoordigd zijn in de Provinciale Staten, weet alleen de Partij voor de Dieren een bescheiden winst te boeken. De grootste verliezer is Forum voor Democratie.

Welkom bij dit liveblog van donderdag 16 maart. Het is de dag na de Provinciale Statenverkiezingen. Al het nieuws van de afgelopen uren teruglezen kan hier in ons gesloten liveblog.