De risico's voor BBB: 'Je kunt de provincie niet met een trekker besturen'
Het feest bij BBB is waarschijnlijk nog niet afgelopen, maar als de slingers zijn opgeruimd zal de partij aan de slag moeten.
De nieuwe grootste partij in de Drentse Provinciale Staten neemt direct zeventien zetels in, een vliegende start zoals we die lang niet gezien hebben. Zal de BBB de hooggespannen verwachtingen kunnen waarmaken?
'Niet van nul naar gloriëren'
Terugkijkend blijken nieuwe partijen die snel heel groot worden ook kwetsbaar te zijn. Want waar haal je zo snel geschikte mensen vandaan in korte tijd? Dat is nog niet zo eenvoudig, zegt emeritus hoogleraar staatsrecht Hans Engels. "Je kunt je goed voorbereiden, aan het partijgevoel werken, maar je komt ook mensen tegen die in andere partijen actief waren. Er zijn vast baantjesjagers en gelukszoekers bij. De BBB heeft geprobeerd die eruit te filteren, maar toch."
Als de nieuwe Statenleden goed zijn uitgezocht, dan blijft het moeilijk met zoveel nieuwelingen. "Openbaar bestuur is ingewikkeld. Je kunt niet in een keer van nul naar gloriëren, ook niet met cursussen en trainingen."
Dossiers zijn moeilijk
Bovendien gaat de BBB aan de slag met ingewikkelde onderwerpen, met het stikstofbeleid voorop, zegt Engels. "Je kunt als nieuwkomer zeker niet alles naar je hand zetten. Nederland is toch een land waar je met minderheden zult moeten samenwerken. De dossiers zijn moeilijk en gepolariseerd. Je kunt de provincie niet met een trekker besturen."
Los daarvan is het nog de vraag wat de provincie kan veranderen aan stikstofbeleid dat door het kabinet wordt gemaakt. "Je kunt niet op eigen houtje van alles doen op het terrein van stikstof, natuur en landbouw. Het Rijk heeft ook manieren om de provincies te dwingen om bepaalde maatregelen te nemen. De vraag is of het kabinet dat ook wil, maar ik ben er niet gerust op. Er zitten veel haken en ogen aan en het kan een clash worden van overheden die tegenover elkaar staan."
Scherpe randjes
Toch zou de BBB in het provinciebestuur van Drenthe in het stikstofbeleid wel iets kunnen bereiken. "Ook de Drentse fracties van landelijke partijen zijn niet allemaal enthousiast over wat er in Den Haag wordt bedacht. Ze zullen zeker proberen de scherpe randjes van dat beleid af te halen."
Door de grote overwinning van de BBB in het hele land zal de partij dat ook in de Eerste Kamer gaan proberen. Ook daar krijgt de partij een belangrijke inbreng.
Dat maakt Engels bezorgd over de kwaliteit van de wetgeving. Hij was zelf voor D66 lid van de Eerste Kamer. Die is juist bedoeld om te controleren of wetten die de Tweede Kamer heeft goedgekeurd wel deugen. "Zijn de wetten haalbaar en uitvoerbaar, bijvoorbeeld. Dat is belangrijk. Maar nieuwe partijen vinden de eisen aan wetgeving niet altijd interessant: we willen iets, ten koste van de kwaliteit."
Niet alleen proteststem
Engels ziet kiezers met verschillende redenen voor de BoerBurgerBeweging kiezen. Dat het gaat om 'de proteststem' is volgens hem te simpel, al zijn er zeker kiezers die de gevestigde partijen het liefst zien verdwijnen.
Maar dat is niet de enige reden voor het succes van Caroline van der Plas en haar partij. "Blijkbaar heeft ze de goede toon gevonden, en herkennen mensen zich in haar."
Engels noemt het voorbeeld van oud-premier Balkenende. Toen hij onderuit ging op een skateboard, was dat niet heel passend voor een staatsman. "Maar na zo'n actie kreeg het CDA er een boel leden bij. Omdat mensen Balkenende dan herkenden als een 'gewone' man."
Proteststemmen kunnen trouwens ook riskant zijn voor een partij. "Het is een heel grote verantwoordelijkheid voor de BBB. Hun mensen zijn onbekend, en we moeten hopen dat ze goed zijn gescreend."
Bovendien: er moet nu wel geleverd worden en de overheid is volgens Engels als een grote tanker, waarvan je de koers niet snel verlegt. Van der Plas heeft vooraf wel gezegd dat de BBB geen tegenpartij is, zoals indertijd PVV of Forum voor Democratie. Engels: "Maar er worden wel resultaten verwacht. En snelle resultaten zijn moeilijk - dat kan teleurstelling veroorzaken."
De proteststemmer is verder niet heel erg trouw aan een partij, bleek bij eerdere verkiezingen al. Ze zijn dus ook weer snel vertrokken naar een nieuwe 'protestpartij'. "Misschien wordt dat dan Pieter Omtzigt of Mona Keizer. Het CDA heeft wel gemerkt dat ze zijn vertrokken: daarmee is er ook weer herkenbaarheid verdwenen."
