De negen Belgische vluchtelingen die voorgoed in Veenhuizen bleven

Dit waren zowel burgers die vreesden voor het oorlogsgeweld en de wreedheden van de Duitsers als militairen gedeserteerd of van hun legereenheid afgesneden. Maar ook Belgische gedetineerden kwamen de grens over.

Kees Timmerman is gepensioneerd geschiedenisleraar en vrijwilliger bij het Gevangenismuseum van Veenhuizen. Hij verdiepte zich in de historie van de Belgen in Veenhuizen. "Wij kregen hier een speciale categorie vluchtelingen, gedetineerden uit de Belgische zuster-kolonie van Merksplas. Hun bewakers waren gevlucht. Maar waar moesten zij naar toe? Zij hadden evenmin zin de komst van de Duitsers af te wachten en trokken naar de grens. Wie zich ordentelijk meldde bij de Nederlandse grens kreeg vervoer naar een nieuw onderkomen met verpleging. Tweeduizend man kwam naar de kolonie Veenhuizen."

De Belgen hadden het gedurende de Eerste Wereldoorlog niet gemakkelijk in de Drentse kolonie. Ze mochten niet werken en hingen noodgedwongen hele dagen rond. Timmerman: "Ze probeerden als tijdverdrijf en ter aanvulling van het menu in de grachten van Veenhuizen te vissen maar kregen het aan de stok met de plaatselijke hengelvereniging. En omdat Walen en Vlamingen samen waren ondergebracht waren vechtpartijen aan de orde van de dag."

Toen duidelijk werd dat in België de rust enigszins weerkeerde gingen veel vluchtelingen terug naar huis. Ook de opvang in Veenhuizen stroomde leeg. De meeste vluchtelingen waren in 1916 al lang weer thuis. Negen Belgische vluchtelingen bleven definitief in Veenhuizen, vertelt Timmerman: "Zij stierven tijdens hun verblijf en werden in Veenhuizer koloniegrond begraven. Op de begraafplaats van Veenhuizen die ook wel het Vierde Gesticht wordt genoemd, liggen acht Belgen in door de katholieke kerk gewijde grond begraven. Kijk maar, er staat een bordje bij."

"De negende vluchteling was een zelfmoordenaar en die ligt dus helemaal achterin, in vak D, achter de grote bomen daar, in de ongewijde aarde." Timmerman wijst de plek aan. "Dan kom je dus volgens de Roomse leer niet in de hemel, omdat je je niet aan voorschriften hebt gehouden. Triest toch, als je al in wanhoop sterft, dat de hemelpoort dan ook nog eens voor je gesloten blijft."

Het hele gesprek met Kees Timmerman wordt zondag 24 november uitgezonden in het radioprogramma Drenthe Toen, tussen 19.00 en 21.00 uur, daarna te beluisteren via uitzending gemist en de podcast.