Aftrap Van Gogh Drenthe: ‘Vincent was een ambassadeur voor Drenthe’

Op die gevel, die tot voor kort nog lelieblank was, prijkt nu een omvangrijk zelfportret van Vincent van Gogh die enigszins korzelig toekijkt. Hoe zou de getroebleerde kunstenaar hebben gereageerd als hij wist dat het weghalen van die strik de officiële aftrap betekende van een jaar dat volledig in het teken van zijn persoon en zijn werk staat? Want Drenthe staat 140 jaar na zijn bezoek aan de provincie een jaar lang stil bij dat feit.

Toepasselijk genoeg vond de aftrap van het Drentse Van Goghjaar plaats op 30 maart, zijn geboortedag. Naast het gigantische zelfportret van 10 bij 13 meter, stonden ze ook in Veenoord en Zweeloo stil bij het bezoek van Van Gogh. De drie Drentse plaatsen werden namelijk in het najaar van 1883 door hem bezocht. Op 11 september van dat jaar kwam de schilder aan op het station van Hoogeveen, om later door te reizen naar Veenoord. Dus in Hoogeveen vond het eerste aftrapmomentje plaats.

Mevrouw Krutzen is er maar wat trots op dat het kunstwerk prijkt op het complex waar zij al ruim twintig jaar woont. "Ik ben echt trots dat het doek hier mag hangen", vertelt ze enthousiast, nadat ze weer met beide benen op de grond staat. Zij werd benaderd door wooncorporatie Domesta om de honneurs samen met Koster waar te nemen. Die eer was haar wel toebedeeld als oudste en langstzittende bewoner van het complex.

Eens te meer omdat Krutzen een enorme fan is van de schilder. "In de hal van ons gebouw hangen werken van Van Gogh. En mijn telefoon staat vol filmpjes over Van Gogh." Ze draagt de kunstenaar dus overal met zich mee. De liefde voor Van Gogh is kennelijk erfelijk. "Mijn kleindochter is junior conservator in het Van Gogh Museum in Amsterdam", vertelt ze er nog bij.

De opening van het Van Goghjaar rukt dan op richting Veenoord en Zweeloo. Een delegatie spelers uit het politieke en culturele veld van Drenthe stapt op. Niet op de trekschuit, zoals Vincent dat deed, maar middels een comfortabele touringcar. In Veenoord wacht een bezoekje aan het Van Gogh Huis, de locatie die in de tijd van Vincent beter bekend stond als het logement van de familie Scholte. Hier verbleef en werkte hij twee maanden.

Bij binnenkomst valt vooral de kale leegte op. Dat is geen toeval, legt voorzitter Heily Stoel uit. "Tot het eind van de zomer ondergaat het gebouw een grondige verbouwing. De entreehal wordt opgefrist en de rondleidingen vinden audiovisueel plaats. In de oude gelagkamer van het oude logement wordt aandacht besteed aan een groot aantal zaken die van betekenis waren voor Vincent. Zoals het omliggende landschap, de plaatselijke bevolking en de familie Scholte.

De presentaties zijn straks allemaal interactief, aldus Stoel. "Dus het is niet alleen zien, maar ook horen en beleven." Naast zijn verblijf is straks ook aandacht voor de periode voor en na zijn komst in Drenthe. Wat onveranderd blijft is het oude kamertje van Vincent op de bovenverdieping. Het ziet er nog net zo uit als in de tijd dat hij er verbleef. "Dat kamertje blijft puur, het is ons pareltje", aldus Stoel.

Schuin voor het Van Gogh Huis ligt de snikke Johannes Veldkamp aangemeerd. Gedeputeerde Henk Brink en Emmer wethouder Pascal Schrik spelen hier een scene na die gebaseerd is op het kunstwerk De Turfschuit. In plaats van een kruiwagen vol turf, komen beide bestuurders aanzetten met eentje vol boeken met nieuwe fietsroutes.

De figuur van de schilder staat uiteraard centraal. Op de achtergrond is de oude graansilo nabij het station van Nieuw-Amsterdam zichtbaar. "Voor veel mensen lange tijd een doorn in het oog ", aldus Schrik. Maar nu dient het als reuzencanvas voor schilderijen en teksten van Van Gogh. Over een maandje zijn alle kunstwerken klaar en kunnen ze voor een periode van vijf jaar worden bewonderd.

De bus wordt vervolgens wederom opgezocht om nog een tochtje richting Zweeloo te maken. Van Gogh maakte vanuit Veenoord destijds een tocht met boerenkar richting het dorpje in de stille hoop de kunstenaar Max Liebermann te treffen. Hij was echter rijkelijk te laat: Lierbermann was tijdens zijn aankomst al lang en breed vertrokken. Niettemin besloot Van Gogh zijn tijd nuttig te besteden door enkele tekeningen te maken.

Waaronder het dertiende-eeuwse kerkje aldaar. In het kleine godshuis wordt de landelijke commercial gelanceerd, terwijl zangeres Martijje een zelfgeschreven lied over Van Gogh zingt en de cover Vincent van Don McLean. Een korte wandeling van ongeveer honderd meter van het kerkje volgt. Een groepje in zwarte schotten gestoken kunstenaars wacht daar iedereen op.

Wederom wacht daar een kunstwerk op een onthulling: een replica van het schilderij dat Van Gogh maakte van het kerkje in het Franse Auvers-sur-Oise. Een groepje van 15 lokale amateurschilders onder leiding van Bert Robben heeft er een half jaar werk aan gehad. "We hebben gekozen voor dit werk als verwijzing naar ons eigen kerkje", legt Robben uit. "Nu staan de beide kerkjes allebei in Zweeloo. En nog op loopafstand van elkaar ook." Het maken van het werk was bepaald geen sinecure, aldus Robben. De stijl van Van Gogh valt maar moeilijk te evenaren, vertelt hij. "Wat hij in een paar uurtjes doet, kost ons enkele weken." Desalniettemin mag het resultaat er zijn, aldus Robben.

Met die laatste onthulling zit de aftrap er op. Programmaleider Elizabeth Stoit van Marketing Drenthe kijkt met volle tevredenheid terug. "Het Van Goghjaar is bedoeld om de erfenis van Van Gogh meer zichtbaar te maken." Een verdiende geste, want de liefde van de kunstenaar voor Drenthe was groot. Je hoeft er slechts zijn brieven er op na te slaan. Zij lopen over van bewondering. "Je kunt hem gerust een heuse ambassadeur van onze provincie noemen. Daar kunnen we allemaal nog een voorbeeld aan nemen.