Waarom zijn we extra vrijgevig tijdens de feestdagen?

Een inzamelpunt van de voedselbank (Rechten: RTV Drenthe/Margreet Gort)
Een inzamelpunt van de voedselbank
Het is december. De tijd van gezelligheid, lekker eten en cadeautjes. Maar niet voor elk gezin is dat vanzelfsprekend. En ook daar staan we in deze maand bij stil.
In december zijn we met zijn allen een stuk vrijgeviger dan in de rest van het jaar voor mensen die het minder hebben. Maar hoe kan dat?

Bezinning en saamhorigheid

"De kerstperiode is een tijd van bezinning en kijken hoe goed je het hebt. Het gaat om met elkaar zijn en saamhorigheid. Dat zie je overal terug in deze maand, onder meer in de reclamewereld. Maar dat doet je ook denken aan mensen die het minder hebben", legt universitair docent Marijke Leliveld van de Rijksuniversiteit Groningen uit. Zij houdt zich bezig met vakgebieden als psychologie en gedragswetenschappen.
"Aan de ene kant word je er dus meer aan herinnerd dat er mensen zijn die het minder hebben. En aan de andere kant is de vraag naar donaties ook hoger door allerlei acties die in deze periode van het jaar worden gehouden. Als je tegen al die acties 'nee' zegt, ga je je ook slecht voelen over jezelf", aldus Leliveld.

Extra boodschappen meenemen

Op dat gevoel spelen onder meer de voedselbanken al jarenlang in. Niet voor niets voeren ze in december actie en dat levert ze extra donaties op, merkt ook Henk Brouwer van de voedselbank in Hoogeveen. "Bij mij werkt het ook zo. Op het moment dat ik mijn kerstboodschappen doe, kan ik ook wel wat extra meenemen voor iemand anders. En ik merk ook dat bedrijven heel maatschappelijk bezig zijn. Dan vragen ze ons of we nog wat hulp kunnen gebruiken. We hebben hier nu twee dames van Randstad lopen, die helpen nu met pakketten inpakken", vertelt Brouwer.
Een goed doel als de voedselbank staat dicht bij de mensen. Mensen zijn relatief snel geneigd om aan zo'n goed doel iets te schenken, weet Leliveld. "Je ziet dan ook sneller effect. Iets van verder weg is ook minder concreet."
Onlangs kreeg de voedselbank in Hoogeveen nog een gulle donatie van boeren. Die doneerden aardappels, uien en wortels. Goed dus voor een voedzaam bordje hutspot. Universitair docent Leliveld: "Iets materieels geven is heel concreet. Dan weet je dat er niks aan de strijkstok blijft hangen. Daar houden mensen namelijk niet van. Ze willen niet het gevoel hebben dat het geld naar de directeur gaat. Een drijfveer om iets te geven is dat het echt nut heeft en dan kan een product nuttiger voelen dan geld."
Boodschappenlijstje van de voedselbank (Rechten: RTV Drenthe/Margreet Gort)
Boodschappenlijstje van de voedselbank

Religie

Reitse Heerze is van de voedselbank in Assen en hij ziet ook extra donaties binnenkomen in de maand december. "Kerken hebben bijvoorbeeld vaak acties in deze tijd. Ik denk dat mensen in het kader van de kerstgedachte toch wat meer geven."
Dat religieuze mensen sneller geneigd zijn te doneren, klopt volgens universitair docent Leliveld. "We weten dat religie een belangrijke bron is van donatiegedrag. Hoe religieuzer, hoe meer er gedoneerd wordt. Vaak doneren deze mensen dan wel aan doelen die gerelateerd zijn aan de kerk."

Chocoladeletters en kerstpakketten

Veel donaties die in december bij de voedselbanken binnenkomen, zijn ook overblijfselen van de feestdagen. "Nu het net Sinterklaas is geweest, merken we dat er veel chocoladeletters over zijn. Die krijgen we nu allemaal binnen." Ook komen er veel restanten uit kerstpakketten bij de voedselbank terecht.
Henk Brouwer van de Hoogeveense voedselbank herkent dat. "Na kerst is er vaak ook veel vlees over. Ook duur vlees. Vlees dat ik zelf nooit zou kopen, omdat het me te duur is. Dat komt dan ook bij de voedselbank terecht. Dat is toch fantastisch!"
Ingezamelde boodschappen (Rechten: RTV Drenthe/Margreet Gort)
Ingezamelde boodschappen

Wie doneert?

Volgens Brouwer komen bij de voedselbank donaties binnen van veel verschillende types mensen en bestaat er geen stereotype van een gulle gever. "Aan de gezichten of winkelkarretjes kun je niet zien wie wel of niet geven. Wat ik wel fantastisch vind, is dat mensen die het zelf niet breed hebben vaak ook iets geven. Dat doen ze, omdat juist zij weten hoe moeilijk het is om het niet breed te hebben."
Ook RUG-docent Leliveld kan niet één type gever omschrijven. "Het kunnen mensen zijn die weinig kunnen missen, maar daar zijn er ook genoeg van die niets geven. In het algemeen kun je wel zeggen dat mensen die minder materialistisch zijn aangelegd, vaker geven. Mensen moeten het gewoon belangrijk vinden. Dat kunnen mensen zijn met een topinkomen, maar ook mensen met een minimumloon." Of we in een plattelandsprovincie als Drenthe sneller geneigd zijn iets te doneren dan in bijvoorbeeld de Randstad, weet Leliveld niet.

Zwart gat

Maar na de feestelijke decembermaand met veel donaties, volgt in het nieuwe jaar een zwart gat. Reitse Heerze van de voedselbank in Assen: "In januari krijgen we nog wat restanten uit kerstpakketten. Maar in februari en maart wordt het echt minder." Brouwer vult aan: "Het gewone leven gaat dan weer door. Daar kun je ook niet zoveel aan doen. Het zal toch wel vooral de kerstgedachte zijn die in december opspeelt."

Heb je een nieuwstip, nieuwe informatie óf heb je een foutje gespot? Stuur een bericht, foto of filmpje via WhatsApp of mail de redactie.