Nieuwe Drentse Volksalmanak: van houten wegen tot digitale reconstructies

Nieuwe Drentse Volksalmanak 2019 (Rechten: Koninklijke Van Gorcum Assen)
Nieuwe Drentse Volksalmanak 2019
"Het is weer gelukt. Achter de schermen is het gedurende het hele jaar keihard werken. Maar hij ligt er weer. En daar zijn we heel blij mee." Eindredacteur Vincent van Vilsteren presenteert met trots en blijdschap de kersverse editie van de 'Nieuwe Drentse Volksalmanak. Jaarboek voor geschiedenis en archeologie, 2019.' Daarmee gaat de almanak onverstoord haar 136e jaar in.

Almanak blijft almanak

'De Nieuwe' is de opvolger van de Drentsche Volksalmanak die verscheen van 1837 tot 1851. De Nieuwe Drentse Volksalmanak verschijnt vanaf 1883. "En die naam gaan we echt niet veranderen", stelt Van Vilsteren in reactie op de suggestie van archeoloog Wijnand van der Sanden eens wat aan die naam te doen. "Als je het hebt over 'de almanak', is het zo dat er in de afgelopen eeuwen maar één belangrijke almanak is overgebleven: de Nieuwe Drentse Volksalmanak, dus dat blijven we gewoon handhaven."
Archeoloog en eindredacteur NDVA Vincent van Vilsteren op de presentatie in de Jacobuskerk in Rolde (Rechten: Sophie Timmer / RTV Drenthe)
Archeoloog en eindredacteur NDVA Vincent van Vilsteren op de presentatie in de Jacobuskerk in Rolde

Mobilisatie van 1830

De Almanak staat bol van nieuwe artikelen, maar als hij moet kiezen weet Van Vilsteren het wel: "Ik vind het eerste artikel heel interessant, dat gaat over het conflict tussen de gouverneur van Drenthe, Hofstede, en burgemeester Kniphorst van Assen over de mobilisatie van 1830. De noordelijke Nederlanden hadden toen meningsverschillen met de zuidelijke Nederlanden - we waren nog niet verenigd. Door koning Willem I werd een algemene mobilisatie afgekondigd en die had ook voor Drenthe zo z'n consequenties. Er was een intens verschil van mening tussen de gouverneur en de burgemeester over hoe te handelen. Die hele controverse wordt uitgebreid uit de doeken gedaan aan de hand van briefwisselingen met de toenmalige minister van Binnenlandse Zaken."

Eeuwen aan geschiedenis

Van Vilsteren vervolgt: "Op tien jaar na is die geschiedenis 200 jaar geleden, lang genoeg om historie te zijn. Maar wat ook leuk is in de Almanak is de aandacht voor de hedendaagse historie, die nog maar net achter ons ligt. Het interview met Hein Klompmaker en Dirk Mulder bijvoorbeeld, twee toonaangevende mensen in de recente geschiedenis van Drenthe", aldus Van Vilsteren. Overigens is zo'n beetje de helft van de almanak gewijd aan verhalen over archeologie.

Unieke tweelingpotjes

Archeologie is ook het fort van archeoloog Van Vilsteren zelf. Zijn bijdrage aan de Almanak behandelt de zogeheten tweelingpotjes, de 'twee broertjes van brons; laatmiddeleeuwse potjes uit Donderen en Neuss'. "Door toeval kwam ik achter het bestaan van deze hele bijzondere potjes die zo zeer afwijken van alle andere potjes dat ze wel van dezelfde potgieter afkomstig moeten zijn. Dat speelt zich af in de late middeleeuwen en dat maakt het ook wel interessant."
Archeoloog Wijnand van der Sanden in de Jacobuskerk in Rolde (Rechten: Sophie Timmer / RTV Drenthe)
Archeoloog Wijnand van der Sanden in de Jacobuskerk in Rolde

Twaalf kilometer lange houten weg

Een redacteur die al eerder afscheid nam is archeoloog Wijnand van der Sanden: "Ik heb het dertig jaar gedaan, maar ik blijf wel schrijven voor de Almanak. Dit jaar weer over de Valtherbrug. Een aangelegde weg van ongeveer twaalf kilometer lang die de Hondsrug verbond met Westerwolde, dat zandeiland. Houten planken van drieëneenhalf tot soms vier meter lang. Het zijn er vele duizenden geweest en het was een klus van formaat. Een heel belangrijk monument! Wij zetten op een rij wat mensen erover gedacht hebben."
Van al die duizenden planken zijn er nog tien of vijftien over. De rest is weggegooid en opgestookt, of vertimmerd tot schuren en zolders.
Archeoloog Wijnand van der Sanden

Wilde speculatie

"Die Valtherbrug is al heel vroeg gevonden, in 1818 zijn de eerste stukken opgegraven en op goede wijze gedocumenteerd. Er werd destijds wild gespeculeerd over hoe oud die brug zou zijn. De schattingen varieerden van bouwers uit ver in de prehistorie tot de Romeinen en van de barbaren tot Bommen Berend." Wat er nog van over is? Van der Sanden: "Een paar losse planken, die liggen in het depot in Nuis en in dat van het Drents Museum. De rest is allemaal weg: van al die duizenden planken zijn er nog tien of vijftien over. De rest is weggegooid en opgestookt, of vertimmerd tot schuren en zolders. Sommige stukken zijn van eikenhout en dat was prima timmerhout. Stel je toch eens voor dat er ergens nog zo'n schuur staat! Maar ook dat is wensdenken", aldus Wijnand van der Sanden.
Het hele gesprek met Van Vilsteren en Van der Sanden en anderen is zondag 15 december te horen in het Radio Drenthe-programma Drenthe Toen, van 15.00-17.00 uur. Daarna via uitzending gemist of de podcast. De 'Nieuwe Drentse Volksalmanak' wordt uitgegeven door Koninklijke Van Gorcum in Assen en we mogen er eentje verloten. Kans maken? Stuur een mailtje naar drenthetoen@rtvdrenthe.nl

Heb je een nieuwstip, nieuwe informatie óf heb je een foutje gespot? Stuur een bericht, foto of filmpje via WhatsApp of mail de redactie.