Provincie stelt gemeente Assen onder preventief financieel toezicht

Het gevolg is dat Assen bij iedere begrotingswijziging of nieuwe begroting goedkeuring nodig heeft van de provincie. In de praktijk komt het erop neer dat het college van burgemeester en wethouders van Assen met alle besluiten van de gemeenteraad eerst voor goedkeuring langs de provincie moet. Denk dan aan de grotere zaken zoals aan- of verkoop van grond, nieuw beleid, aangaan van nieuwe verplichtingen, investeringen en kredieten en natuurlijk wijzigingen van de begroting van 2020.

Ook moet Assen een herstelplan maken om de komende jaren wel te komen tot een structureel sluitende begroting. De gemeentebegroting van Assen is nu 'structureel en reëel niet in evenwicht, en in de meerjarenraming heeft u niet aannemelijk gemaakt dat u dit evenwicht in de eerstvolgende jaren tot stand brengt', zo schrijven Gedeputeerde Staten aan het Asser stadsbestuur.

Assen dicht het gat in de begroting van komend jaar door bezuinigingsmaatregelen en een forse greep in de algemene reserve. Het tekort is 11 miljoen euro, daarvan komt 8,5 miljoen euro uit de reserve. Het is eigenlijk een soort noodbegroting waarin flink is gestript. Deze beleidsarme begroting is eind november door een raadsmeerderheid goedgekeurd. Net op tijd, want op 1 december moest er bij de provincie een goedgekeurde begroting liggen.

Vorige week kwam het Asser college alsnog met het voorstel voor een forse verhoging van de onroerendezaakbelasting (10 procent) en 250.000 euro meeropbrengst aan toeristenbelasting. De raad moet dat komende donderdag nog goedkeuren. Maar ook al gebeurt dat, de begroting van Assen was al ingediend. En het verscherpte toezicht van de provincie komt er sowieso.

Omdat Assen nog geen nieuw voltallig college van B en W heeft, en er ook nog geen coalitieakkoord is, verwacht de provincie dat het stadsbestuur pas daarna aan het herstelplan kan werken. Daardoor verwachten Gedeputeerde Staten dat Assen het niet op tijd gaat redden om vanaf 2022 haar huishoudboekje weer op orde te hebben.

De gemeente kan bij de provincie nog bezwaar aantekenen tegen het verscherpt toezicht. Als Assen een goed herstelplan maakt dat GS goedkeurt, kan het preventieve toezicht weer overgaan in repressief toezicht. Repressief toezicht is regel bij de provincie. Dan hoeven gemeenten hun begrotingen en begrotingswijzigingen niet vooraf aan Gedeputeerde Staten voor goedkeuring voor te leggen. Maar dan moet Assen wel voor 1 mei 2020 een aangepaste begroting en het herstelplan klaar hebben.

De provincie verscherpt het financieel toezicht op Assen, om te voorkomen dat de provinciehoofdstad uiteindelijk een zogeheten Artikel 12-gemeente gaat worden. Dat zijn gemeenten die zulke grote financiële problemen hebben, dat ze extra geld krijgen van het Rijk. Dan komt zo'n gemeente onder direct en streng financieel toezicht van Den Haag te staan. Ook dan moet er zicht op zijn, dat een gemeente uiteindelijk zelf haar huishoudboekje weer op orde krijgt.

Het wrange is wel dat Assen, net als andere Drentse gemeenten, in financiële problemen is gekomen, doordat het Rijk gemeenten te weinig geld geeft voor de uitvoering van voormalige rijkstaken. Zo zijn er oplopende tekorten in de jeugdzorg en Wmo-zorg. De zorgvraag neemt toe, terwijl het budget met een kwart is gedaald toen het Rijk die taken overdeed aan gemeenten.

Ook de manier waarop de rijksoverheid gemeenten van geld voorziet moet anders, zo vindt de provincie. Dat gaat nu volgens een trap-op-trap-af-systeem. Als het Rijk zelf minder geld uitgeeft, krijgen gemeenten ook minder. En dat terwijl het rijk meer dan dan genoeg geld heeft en zelfs overhoudt. De provincie schreef daar al een brandbrief over en heeft minister Knops vandaag nog een brandbrief gestuurd. De provincie vreest dat -met het voorbeeld van Assen in het achterhoofd- in de toekomst ook andere Drentse gemeenten zwaar in de problemen komen. Want ook die hebben inmiddels fors bezuinigd om de tekorten in het Sociaal Domein op te lossen. Maar dat gaat ten kosten van reserves, hogere lasten voor inwoners en op termijn financieel ongezonde situaties. Gs willen dat Knops met een structurele oplossing komt.

Wethouder Mirjam Pauwels van financiën is 'niet verrast' over het provinciale besluit. "We wisten dat dit eraan zat te komen, toen we met de beleidsarme begroting kwamen en daarvoor ook een forse greep uit de reserves haalden. Daarmee was voor volgend jaar onze begroting wel sluitend gemaakt, maar niet voor de jaren erna. Dat je dan onder preventief toezicht komt is een logisch gevolg", aldus Pauwels.

Volgens haar is Assen hierin verzeild geraakt, 'door de complexe bestuurlijke situatie'. "We zaten ineens met een minderheidscollege, vlak voordat we de begroting gingen presenteren, omdat Stadspartij PLOP uit de coalitie stapte. Een heel onhandig tijdstip. Dat dwong ons er uiteindelijk toe om de hele begroting alsnog weer aan te passen en zaken te schrappen. Anders hadden we voor 1 december helemaal geen door de raad goedgekeurde begroting bij de provincie gehad, en dan waren we nog verder van huis."

Volgens Pauwels is het de bedoeling dat er de komende maanden hard gewerkt wordt aan een herstelplan. "Hierin moeten we laten zien dat we de meerjarenbegroting ook weer op orde hebben." Dit moet voor 1 mei af zijn.