Tegengeluid over afvalwater oliewinning door Stop Afvalwater Schoonebeek

Aole Gemientehoes Schoonebeek Stop Afvalwater Schoonebeek
de infoavond van Stop Afvalwater Schoonebeek in 't Aole Gemientehoeswas goed bezocht © serge vinkenvleugel/RTV Drenthe
De injectie van afvalwater uit de aardoliewinning of gaswinning is helemaal niet nieuw in Drenthe. En water injecteren in een leeg gasveld kan wel degelijk problemen op leveren. Dat is in een notendop wat er te beluisteren viel tijdens de goedbezochte infoavond van Stop Afvalwater Schoonebeek (SAS).
Zo'n kleine honderd Schoonebeekers kwamen luisteren op 't Aole Gemientehoes.
Het is bedoeld als tegengeluid. Want op de informatieavond begin februari van de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) en het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) is volgens SAS vooral uitgelegd waarom de injectie van het afvalwater van de oliewinning in een leeg gasveld onder Schoonebeek de beste optie is.
Dus had actiegroep Stop Afvalwater Schoonebeek een aantal deskundigen opgetrommeld die kritische noten kraakten over afvalwaterinjectie.

Afvalwaterinjectie kan leiden tot bodembeweging

Aardwetenschapper Sam Gerrits valt met de deur in huis. In Texas (VS) werd tussen 1916 en 1926 in het Goose Creek veld al duidelijk dat mijnbouw kan leiden tot bodemdaling en aardbevingen. Gerrits toont twee kaartjes. In 1916 is er nog een smal riviertje te zien, in 1926 is dat stroompje opgeslokt in een grotere delta. "Door bodemdaling. De olie- en gaswinbedrijven weten het al honderd jaar."
Volgens Gerrits werd rond 1950 voor het eerst in het Wilmington olieveld (VS) water geïnjecteerd. "In 1961 was daar een grote aardbeving veroorzaakt door die waterinjectie."

Afvalwaterinjectie is niet nieuw

Dat waterinjectie zoals die in een leeg aardgasveld op drie kilometer diepte onder Schoonebeek moet gaan plaats vinden niet ongevaarlijk is, betoogt ook oud-NAM- en Shell-inspecteur Gerrit Wigger. Een zeer technisch verhaal volgt, maar volgens Wiggers werd er in de jaren 90 van de vorige eeuw ook al afvalwater in lege gasvelden gestopt via drie putten in Schoonebeek, Dalen en Coevorden. "Er was zelfs een heel programma voor opgetuigd."
"Ook de NAM weet niet wat er met dat water gebeurt in de diepe ondergrond. In het Dalerveld is toen een aardbeving geweest, mogelijk door de waterinjectie." Volgens Wiggers is er met de ervaring die toen op gedaan is en de fouten die er toen zijn gemaakt niets gedaan. Prima leerstof om het nu beter te doen, stelt Wiggers.

Afvalwaterinjectie kan veiliger

Wigger pleit voor hergebruik van het water in het olieveld. Maar als je het toch in een leeg gasveld wilt injecteren: "Gas kun je samenpersen, water niet. Als je water in een bijna leeg gasveld van bovenaf injecteert onder hoge druk dan 'erodeert' dat gasveld. Holle ruimtes, zoutkruip (zout dat als vloeistof naar de holtes wil), dus bodemdaling of aardbevingen zijn te verwachten."
Het van bovenaf injecteren heeft volgens Wigger nog een nadeel: het gaat 'regenen' in het gasveld. Het water neemt de zoutkristallen mee op weg naar beneden. Waar de zoutkristallen verdwijnen worden de 'poriën' in het gesteente groter, met gevaar op bodembeweging. "Als je toch wilt injecteren, doe dat dan onderin een gasveld. Onder het gas-watercontact."

'Niet op de blauwe ogen geloven'

Henk Steggink van Stop Afvalwater Twente (SAT) roept de Schoonebekers op kritisch te zijn op de info van de NAM. Steggink somt een hele reeks zaken op die door de NAM anders werden voorgesteld dan dat ze in praktijk waren. "Het afvalwater zou op drie kilometer geïnjecteerd worden in lege gasvelden, dat werd op ruim een kilometer. "
"De Duitsers doen dit al jaren, zei de NAM. Klopt, maar die voeren het afvalwater terug het olieveld in en niet in een leeg gasveld."
"De NAM heeft het altijd over een heel klein beetje mijn bouwhulpstoffen, een paar promille. Maar ze tellen dan alleen de anti-roestmiddelen mee en niet de andere chemicaliën. Als je dat wel doet kom je op 7 procent aan chemie die meegaat de bodem in."
Steggink somt een aantal problemen op bij elf oude gaswinputten die voor de waterinjectie gebruikt werden. Van een put waar de ijzeren pijpen voor de helft weggecorrodeerd zijn tot een put waar vier jaar een lekkage is geweest. Volgens de NAM heeft het niet gelekt, zegt Steggink, want de cementlaag om de buitenbuis heen was nog intact. "Uiteindelijk zijn er nog twee putten over gebleven die bruikbaar zijn."

Op naar de tweede avond

Jenneke Ensink van SAS is tevreden over de opkomst. Ze is trots op de "groep vrijwilligers die zonder een zak geld van EZK en de NAM een volle zaal weet te trekken". In de zaal zaten volgens haar ook Schoonebekers die eigenlijk niet zoveel op de plannen van de NAM tegen hebben, maar "waar vanavond de ogen wel zijn open gegaan".
Op 16 mei houdt SAS een tweede infoavond, dan komt onder andere directeur Reinder Hoekstra van de Milieufederatie Drenthe spreken. Hoekstra zet vraagtekens bij de oliewinning. Ook zet hij vraagtekens bij het plan van de NAM om met elektrische boilers op groene stroom de stoom voor de oliewinning te gaan maken. De NAM wil dit om van het aardgas en de CO2 uitstoot af te komen. "Maar vervolgens ga je met duurzame groene stroom fossiele brandstof winnen" zegt Henk Vredeveld van SAS.

De NAM laat in een reactie op de sprekers van de infoavond van Stop Afvalwater Schoonebeek weten:

- In het Dalen gasveld zijn sinds start gasproductie in 1974 vier bevingen geconstateerd. Deze bevingen zijn veroorzaakt door gaswinning en niet door waterinjectie.
- Holle ruimtes in het Schoonebeek gasveld kunnen niet ontstaan door waterinjectie omdat het gasveld bestaat uit kalksteen.
- "De bijdrage van Gerrit Wiggers is bijzonder. In eerdere publicaties is hij namelijk fervent voorstander waterinjectie in lege gasvelden waaronder in Groningen omdat je daarmee volgens hem de problematiek van bevingen oplost."
- In Duitsland wordt zowel in het Emlichheimer olieveld als het Emlichheimer gasveld water geïnjecteerd.
- De mijnbouwhulpstoffen zijn daadwerkelijk een klein (miniem) percentage van het totaal. Jaarlijks worden de injectiewater hoeveelheden en compositie gerapporteerd aan Staatstoezicht op de Mijnen (SodM). Die rapportages zijn openbaar en in het bezit van SAT. Daarnaast worden ze intensief gecontroleerd met de normen in de vergunning door SodM.
- De heer Steggink van Stop Afvalwater Twente (SAT) is op de hoogte dat NAM zelf de keuze gemaakt heeft de watertransportpijpleidingen van staal in Twente niet meer te gebruiken na de lekkage in Holtheme. De consequentie voor NAM was dat er daardoor minder productiewater getransporteerd kon worden naar de Twente gasvelden. Hierdoor konden een aantal waterinjectieputten niet meer gebruikt worden. Er was dus geen technisch probleem aan de putten.
- De stelling dat productiewater gelekt is in de diepe ondergrond uit de door Steggink genoemde Twente put is onjuist. De betreffende put heeft twee buizen waarvan een, de buitenbuis, scheurvorming had en ingesloten is. Het productiewater gaat door de binnenbuis en daarvan is vastgesteld dat die in tact is. SodM heeft hier toezicht op gehouden en ook rapporten geschreven waarin dit geconfirmeerd wordt (deze rapporten zijn in het bezit van SAT).

Heb je een nieuwstip, nieuwe informatie óf heb je een foutje gespot? Stuur een bericht, foto of filmpje via WhatsApp of mail de redactie.