Houben wil als architect van een nieuw Herinneringscentrum de spoorlijn terugbrengen

Een van haar eerste ideeën is om de weg naar het kampterrein anders in te richten. Volgens Houben voelt het museum nu toch wat 'ouderwets en druk'. "Maar je zult wel een plek moeten hebben waar je koffie kunt drinken, dat kan niet op het Kampterrein." Ze legt uit dat je mogelijk als een soort stapstenen naar het Kampterrein toe kan werken met bijvoorbeeld meerdere gebouwen onderweg zoals bijvoorbeeld een entreegebouw bij het Kamp. "Kinderen uit een drukke schoolbus moeten een soort transitie doormaken. Dat je ze op weg naar serieusheid nog iets kunt uitleggen."

Een spoorrails is daarbij ook een reële optie. "Je hebt het indrukwekkende monument", vertelt ze. "Maar je hebt toch een stuk spoorlijn nodig. Ik hoop met de NS te gaan praten en dat we een stuk spoorlijn terug kunnen leggen en dat je routes kunt maken. Dat je bijvoorbeeld loopt via een pad en teruggaat via het spoor. Als een soort symbool van hoe je aankwam en hoe je wegging. Ik vind het niet mooi dat mensen dezelfde route heen en terug lopen."

De locatie van Westerbork is volgens directeur Bertien Minco en Houben een uitdaging. Anders dan Auschwitz zijn er bijna geen fysieke sporen van de holocaust. De uitdaging zit hem bij de verbouwing volgens Minco in het vertellen van een verhaal op een praktisch lege vlakte. "Duiden waar het kamp was, dat lijkt me essentieel", vertelt Houben. "Ik zou toch willen voelen waar die barakken hebben gestaan. Je moet ze niet alle 110 willen terugbouwen, maar om het beter te voelen en het verhaal te vertellen hebben we wel het idee om iets terug te bouwen." Een barak is al teruggevonden, vertellen de twee.

Daarnaast wil Houben de verschillende gezichten van de plek niet samenvoegen. "Dat maakt het supercomplex. Die verschillende geschiedenissen moeten hun weg vinden", zegt Houben doelend op de opvang van NSB'ers, de Radiosterrenwacht, Kamp Schattenberg en de aanleiding waarom het kamp oorspronkelijk werd gebouwd: Duitse Joodse vluchtelingen opvangen. "Dat dat in de oorlog is omgedraaid en de Joden vanuit hier getransporteerd worden, hoe bizar is dat?"

Sinds afgelopen zomer werkt Houben aan de plannen voor een nieuw Herinneringscentrum. Voor die taak is ze gevraagd. Directeur Bertien Minco trok haar stoute schoenen aan en benaderde Houben voor de klus. Tot haar eigen verbazing krijgt ze een reactie.

Houben was gefascineerd door de vraag. "Ik kende Kamp Westerbork niet goed. Ik denk dat ik er nog nooit was geweest. Vanuit mijn moeders kant kom ik uit een verzetsfamilie. Ik heb vrij snel mijn auto gepakt, mijn man is meegegaan en we zijn direct gaan kijken."

Sinds het bericht van Minco is Houben op een andere manier haar tijd gaan indelen. Van Washington tot Sachsenhausen, waar de broers van haar moeder zaten, Houben gaat een heleboel musea af. "Hoe vertellen mensen de geschiedenis van wat er is gebeurd?", vraagt ze zich hardop af. "Het is voor mij bijna choquerend hoe de hele tijdgeest waarin dit drama is gebeurd overeenkomsten heeft met onze tijdgeest nu. Het hele politieke en maatschappelijke spel van vluchtelingen en oorlogen, dat linkt toch ook met het nu. Het houdt me heel erg bezig. Je bericht was voor mij een eyeopeners", zegt Houben tegen Minco.

De verbouwing van het Herinneringscentrum staat al lange tijd op de planning. Door toenemende schoolklassen naast de gewone bezoekers en een groeiende collectie is er ruimtegebrek. Ook wil de organisatie met haar tijd mee.

In 2016 begonnen onder leiding van voormalig directeur Dirk Mulder daarom de eerste verbouwplannen. De eerste subsidies werden daarvoor binnengehaald, maar door de vondst van een vleermuizenkraamkamer werden de plannen uitgesteld.

Wanneer de verbouwing gaat gebeuren, is niet bekend. Wel spreken Minco en Houben over "haast maken". Het is volgens hen belangrijk om nog van overlevenden te horen hoe zij aankijken tegen de plek. "Hun nalatenschap, hun boodschap voor de toekomst willen we meenemen", zegt Minco.