'Het verhaal over het onderduikershol in Valthe emotioneert'

De aflevering van vandaag gaat over de onderduikersholen in Anloo en Valthe, waar tientallen mensen ondergedoken zaten. In Anloo in totaal 18, in Valthe .....

In het bos bij Anloo vind je de overblijfselen van het hol nog. Jan en Joke Benjamins deden onderzoek naar het deze plek en schreven er een boek over. "We zijn altijd geschiedenisfreaks geweest", vertelt Joke. Haar man valt haar bij: "Provinciaal historicus Wijnand van der Sanden zei dat we er een boek van moesten maken. Want het is zonde als het verhaal in een lade verdwijnt."

Het graven van het hol werd vastgelegd op film.

Op de beelden zie je onder meer onderduiker Jacob Wiersema graven. De schuilplaats bestaat dan uit een woonhol van zo'n zes bij drie meter en een slaaphol.

Datzelfde jaar wordt het onderduikershol bij toeval ontdekt. Iemand die op de uitkijk stond, waarschuwde de onderduikers. Uiteindelijk werden drie mensen opgepakt en later gefusilleerd. Tijdens het onderzoek van Jan en Joke kwamen ze ook schoenen tegen, die achtergebleven waren. "Toen de mensen halsoverkop moeten vluchten, hadden ze geen tijd meer om hun schoenen aan te trekken. We werden er eigenlijk een beetje emotioneel van toen we de schoenen zagen", aldus Joke. "Ja, je zit eigenlijk een beetje in andermans ellende te wroeten", vult haar man aan.

In oktober 1942 vertrekt een aantal Joden uit Emmen, na een waarschuwing voor een razzia. In het holst van de nacht komen ze aan bij Albertus Zefat. Hij is een kippenhouder en verstopt de onderduikers in eerste instantie in z'n kippenhokken achter het huis. "Daar verbleven ze tot ze naar het bos gingen, omdat het er te gevaarlijk werd", zegt Henk van der Veen van de werkgroep rond het onderduikershol. "In 1943 werd het hol in de bossen gegraven."

Later wordt een nieuw hol van zo'n acht bij vier meter gegraven. De onderduikers leven er tot de bevrijding in 1945. Ze worden geholpen door allerlei mensen, onder wie Jan Hendriks en Albertus Zefat. Hendriks overlijdt later in een kamp. Zefat wordt verraden en gearresteerd, maar zegt niets over het onderduikershol. Zefat wordt op 27 juli 1944 bij zijn boerderij doodgeschoten. De onderduikers hebben hun leven te danken aan Zefat. Onderduiker Alfred van Dien schreef er na de oorlog een boek over. "Dit weten wij, omdat we leven. Wij leven door Albertus Zefat en Jan Hendriks", schrijft hij.

Bekijk hieronder de speciale uitzending van Strunen.