Bijzondere oorlogsfoto's 'uit de schoenendoos van oma'

Nieuwe foto's geven een bijzonder beeld van Drenthe tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies (NIOD) riep mensen op om alle kiekjes uit die tijd naar het Drents Archief te brengen en vandaag zijn er 25 uitverkozen voor een landelijk fotoproject. Die maken kans om onderdeel te worden van een fototentoonstelling in de Tweede Kamer in Den Haag.

Een beeld zegt meer dan...

Historicus Michiel Gerding is verguld met de nieuwe foto's die zijn binnengekomen. "Er zijn bibliotheken vol geschreven over de Tweede Wereldoorlog, maar juist een beeld zegt vaak meer dan duizend woorden."
Het Drents Archief werkte samen met Herinneringscentrum Kamp Westerbork en veel historische verenigingen om de foto's te verzamelen. Gerding: "Er kwamen ook particulieren langs die in de schoenendoos van oma allerlei foto's tegen waren gekomen."
Er zijn niet veel foto's van het dagelijks leven tijdens de oorlog (Rechten: Particuliere collectie Theo Steenbergen)
Er zijn niet veel foto's van het dagelijks leven tijdens de oorlog

Assen, juni 1942

Op de bovenstaande foto zie je een tenniswedstrijd om het Drents Kampioenschap. De wedstrijd werd gespeeld bij tennisvereniging De Hertenkamp in het Asserbos. Aan de linkerkant zie je een rij Duitse Wehrmachtsoldaten die, waarschijnlijk, applaudisseerden voor tennisster M. Voges (links). Zij was lid van de Nationaal-Socialistische Beweging in Nederland (NSB). Tennisster T. Lasonder, rechts op de foto, won uiteindelijk de wedstrijd.
Van het dagelijks leven tijdens de oorlog zijn niet veel foto's bekend. Een foto als deze is dus een welkome aanvulling op de collectie van het Drents Archief. Gerding: "Dit soort dingen, daar zoek je naar."
Leden van een knokploeg van de NSB nemen een kijkje bij het hunebed van Rolde (Rechten: Drents Archief)
Leden van een knokploeg van de NSB nemen een kijkje bij het hunebed van Rolde

Rolde, 22 augustus 1941

Deze foto toont Arie Johannes Zondervan die het hunebed van Rolde bezoekt. Hij was tijdens de oorlog commandant van de Weerbaarheidsafdeling (WA) van de NSB. Dit was een soort knokploeg. In 1941 was Zondervan drie dagen in Drenthe. Hij bezocht in die tijd boerenbedrijven, veenwerkzaamheden en hunebedden. Hij woonde oefeningen van de plaatselijke WA-afdelingen bij en sprak de manschappen toe over de plichten van een WA-man.
Commandant Zondervan werd na de oorlog na een mislukte ontsnappingspoging gearresteerd en veroordeeld tot een gevangenisstraf. Toen hij in 1959 vrijkwam, ging hij naar Duitsland en is er niets meer van hem vernomen.
(Rechten: Herinneringscentrum Kamp Westerbork)
(Rechten: Herinneringscentrum Kamp Westerbork)

Westerbork, december 1942

Op deze foto zie je de chanoekia, een negenarmige joodse kandelaar, die wordt aangestoken in een woonbarak in Kamp Westerbork. De kinderen in beeld zijn lid van de jeugdvereniging van het kamp. Zij vieren Chanoeka, een joods feest dat acht dagen duurt. Elke avond liepen de kinderen van barak naar barak met de kandelaar. De viering van Chanoeka gaf de bewoners van de barakken een beetje licht en hoop.
De man die deze foto maakte was Rudolf Breslauer, een Joodse-Duitse beroepsfotograaf. Hij had van kampcommandant Albert Gemmeker de opdracht gekregen om het dagelijks leven in Kamp Westerbork vast te leggen. In 1944 werd hij gedeporteerd naar Auschwitz en overleefde de oorlog niet.

Druppeleffect

50 van de ontdekte foto's zullen onderdeel vormen van een tentoonstelling, die op verschillende plekken in de provincie te zien zal zijn. De 25 foto's die vandaag zijn uitverkozen maken kans om deel uit te maken van de foto-expositie in de Tweede Kamer in Den Haag. Op 30 maart wordt bekend welke dat zijn.
In de Tweede Kamer wordt een tentoonstelling ingericht met 100 foto's, in het kader van 75 jaar vrijheid in Nederland. Je zou toch denken dat na 75 jaar alle foto's van de oorlog wel bekend zijn. "Dat blijkt niet zo te zijn", zegt historicus Gerding. "Ik ben ervan overtuigd dat er nu door een soort druppeleffect misschien nog wel meer foto's boven water komen."
<p>Dit jaar is het 75 jaar geleden dat onze provincie bevrijd werd. Wil jij meer Drentse verhalen lezen over de Tweede Wereldoorlog en de bevrijding? Je vindt het op <a href="https://drenthe.75jaarvrijheid.nl/">drenthe.75jaarvrijheid.nl</a>.</p>

Heb je een nieuwstip, nieuwe informatie óf heb je een foutje gespot? Stuur een bericht, foto of filmpje via WhatsApp of mail de redactie.