Nieuwe therapie helpt defensiefotograaf van PTSS af

"Ik heb 16 jaar met traumatische symptomen rondgelopen. Eerst moet je ontdekken wat er met je aan de hand is. Dan ga je in gesprek met mensen en dat hoor je: dat is trauma. Dan ga je zelf onderzoek doen. Dat gaat met ups en downs, want het trauma heeft je in de greep. Door de omgeving ga je hulp zoeken. Dat is een heel lang en traag proces. En het Engelse echtpaar Nik en Eva Speakman heeft me er in zes uur vanaf geholpen. Ik ben nu drie maanden verder en de oude Rinze is weer terug," aldus de 42-jarige Klein.

En dat was wel anders voordat hij de therapie volgde. Het trauma uitte zich op vele manieren. "Je kan je niet concentreren. Het belemmert je in alles. Zweten, hartkloppingen tijdens het slapen. Onrust bij onoverzichtelijke situaties. Geluiden, vuurwerk. Waar komt dat geluid vandaan en wie maakt het? Veel geluiden hebben een duidelijke referentie naar de oorlog. Zelfs een piepje van de wasmachine. Op een gegeven moment kan je niks meer. Je gaat helemaal in je spanning zitten. Stress heeft heel veel gevolgen voor je lichaam. Ik heb daar een auto-immuunziekte door opgelopen. Daar ben ik nu langzaam van aan het herstellen."

Tijdens het interview zit hij met zijn rug naar een groot raam toe. Iets dat hij een paar maanden geleden niet had gedurfd, ook al is het zijn eigen huis. Bij dat raam kon immers gevaar zijn.

"Tijdens zo'n traumatische ervaring maken je hersens een soort code aan om je te beschermen. Alles wat rond dat trauma is gebeurd, dat onthouden je hersenen. Als je in de toekomst iets hoort, ruikt, een beweging ziet, een gezicht ziet. Dan wordt het weer getriggerd. En dat deed de gekste dingen met me. Ik kon een herbeleving hebben. Dan was ik ineens weer in Afghanistan of ik hallucineerde. Ik schrok dan wel eens wakker met een hoge hartslag. Dan vroeg ik me af: wat is er met me aan de hand?"

"De Speakmans spreken die code aan die is gemaakt om je te beschermen. Ze beginnen daar en ze eindigen daar. Het is trauma, trauma, trauma. Het is hard werken, maar dat is de essentie. En daar ligt de oplossing. Al die symptomen die er allemaal bij komen, daar draait het niet om in de behandeling. En ze trekken daar de tijd voor uit. Het kan niet in een uur per week, zoals hier bij de GGZ in Nederland. Bij de GGZ vragen ze: hoe gaat het met je en hoe ga je het volgende week doen?"

Meedoen aan de maatschappij was in zijn crisisperiode niet meer te doen. "Ik vertrok het bos in en werd als vermist opgegeven. Dan kwam ik als een vaatdoekje het bos uit," zegt hij. Hij zou nu wel weer een actievere rol willen hebben in de maatschappij, maar het moet dan wel op een zinvolle manier.

De therapie die hij heeft ondergaan heet Visual Schema Displacement Therapy (VSDT) en is ontwikkeld door het Engelse echtpaar Nik en Eva Speakman. Zij hebben geen medische achtergrond en werken er al 20 jaar mee. Bij VSDT laat de therapeut de patiënt kijken naar een bepaald punt dat sterk gerelateerd is aan het trauma, en maakt de therapeut een onverwachte beweging naar een ander punt, gecombineerd met een 'woosh'-geluid.

De Speakmans hebben een druk bezochte privékliniek en doen ook sessies live op televisie. Ze behandelen niet alleen militairen, maar ook anorexia of mensen die te maken hebben gehad met seksueel misbruik. De resultaten zijn heel positief.

Klinisch psycholoog en psychotherapeut Suzy Matthijsen promoveerde in 2018 op een onderzoek naar VSDT. Ze vergeleek VSDT met een andere therapie waarbij oogbewegingen worden gebruikt, Eye Movement Desensitization and Reprocessing (EMDR), en een controlegroep. VSDT bleek effectiever in het minder beladen maken van nare herinneringen.

Hoe VSDT precies werkt, wordt momenteel nader onderzocht. Als de therapie is beschreven, kunnen therapeuten in Nederland worden opgeleid. De Speakmans verwachten volgens Klein begin 2021 te kunnen beginnen met het opleiden van therapeuten.