Drenthe vraagt op laatste moment 476 miljoen euro voor oplossingen stikstofprobleem

19 juli, 07:00 • 3 minuten leestijd

Koeien in het landschap © ANP

Op het allerlaatste moment vraagt de provincie toch alvast een deel van het geld om stikstofproblemen en natuurachteruitgang op te lossen. Dit doet ze niet omdat alle plannen al klaar liggen, maar omdat de deadline van het Rijk nadert. De 476 miljoen die Drenthe vraagt is een soort van voorschot, of 'handgeld' zoals gedeputeerde Jisse Otter het noemt.

Het 'handgeld' is nodig om het laaghangend fruit te kunnen plukken, zegt Otter. Denk aan extra geld bij het vrijwillig laten stoppen van een boer of versnelde maatregelen om de biodiversiteit te verbeteren, waar de huidige maatregelen niet of onvoldoende werken.

Het gaat om geld uit het zogeheten transitiefonds voor water, natuur, stikstof en grond. Het Rijk heeft daarvoor eigenlijk een afgerond 'Drents Plan Landelijk Gebied' nodig. Maar dat is nog niet compleet. Gedeputeerde Staten leverde onlangs een conceptversie in bij het Rijk. Volgens de provincie werd dit gedaan omdat er nog veel te veel onduidelijkheden zijn, zoals het uitblijven van een landbouwakkoord en de nieuwe politieke verhoudingen. Het Drents Plan Landelijk Gebied vormt samen met de Natuurdoelanalyses over de twaalf kwetsbare Drentse Natura 2000-gebieden de basis voor het maken van plannen.

Volgens de provincie is stikstof is als een 25-vaksschuifpuzzel zonder schuifruimte:

Stikstof is als een 25-vaksschuifpuzzel zonder schuifruimte wordt wel eens verzucht op het provinciehuis © Provincie Drenthe

Maar het ministerie van Landbouw en Natuur vindt de conceptversie niet voldoende en wil toch meer duidelijkheid van Drenthe. Zij wil de Drentse plannen toetsen aan het Nationaal Programma Landelijk Gebied en daar horen 'onderbouwde maatregelenpakketten' bij als Drenthe aanspraak wil maken op het geld. Dus dienen Gedeputeerde Staten aanvullende deelplannen in voor natuur en stikstof, landbouwtransitie, water, grond en klimaat.

Deze zijn echter wel weer in concept. "We moeten dit nog echt langs de lat van het coalitieakkoord leggen", legt gedeputeerde Otter uit. Voor 1 april 2024 moet er een volledig Drents Plan Landelijk Gebied liggen.

Ondertussen is het kabinet ook gevallen. "Het indienen van de concept maatregelpakketten ziet het college als no-regret maatregelen. Het college zal na de beschikking door het Rijk over de aanvraag voor financiële middelen uiteindelijk nog per maatregel moeten besluiten over de uitvoering", schrijven Gedeputeerde Staten aan Provinciale Staten.

Waar is het geld voor?

Stel dat een melkveehouder die piekbelaster is, vrijwillig wil stoppen. Daarvoor is geld van het Rijk beschikbaar, maar de boer wil ook wat met zijn grond. Bijvoorbeeld omdat die in waarde omlaag gaat vanwege de verandering van landbouwgrond naar natuur. Of de grond mag niet meer gebruikt worden voor intensieve veehouderij. De grond wordt minder waard en de boer wil daarvoor compensatie.

Of je bent geen piekbelaster en kunt dus geen gebruik maken van de uitkoopregeling van het Rijk. (Piekbelaster kunnen maximaal 120 procent van de waarde van hun bedrijf krijgen, andere boeren niet, red.). Ook voor de niet-piekbelasters is extra geld volgens Otter welkom.

Met het geld kunnen ook boeren geholpen worden om met technische innovaties de stikstofuitstoot van hun bedrijf terug te dringen.

Het geld is ook nodig voor extra maatregelen voor natuurherstel in het Natuur Netwerk Nederland (NNN) op plekken waar die natuurhersteldoelen niet worden gehaald. Dat is op veel plekken zo, dat blijkt uit de Natuurdoelanalyses. Het geld kan ook gebruikt worden voor herstel van biodiversiteit buiten het NNN.

Drenthe heeft ook ingestemd met de 'Samenwerkingsovereenkomst Aanpak Piekbelasting'. Die gaat over piekbelasters die vrijwillig willen stoppen. Op voorwaarde dat het in samenwerking gaat met het Rijk. Otter: "Het zou mooi zijn als we de stikstofcrisis vlot kunnen gaan trekken. Het stikstofprobleem zelf oplossen gaat nog heel lang duren."

In Drenthe zijn 189 piekbelasters, van hen zouden er tot nu toe een stuk of vijf zich gemeld hebben om te onderzoeken of ze hun bedrijf vrijwillig op kunnen heffen.

Het Drents Plan Landelijk Gebied is dus nog lang niet af. Er is 24,3 miljard euro beschikbaar, maar die grote berg met geld is al meer dan twee keer op als alle plannen van het Rijk en alle provincies uitgevoerd moeten worden. Die optelsom is bijna 57 miljard euro.

Drenthe denkt 4,5 miljard nodig te hebben voor de landbouwtransitie en natuurherstel. Dus het nu aangevraagde bedrag is een tiende.

De verdeling van de voorlopige 476 miljoen euro die Drenthe vraagt:

Landbouw: 140 miljoen
Natuur: 95 miljoen
Bedrijven en grond: 230 miljoen
Water & Klimaat: 12 miljoen

Er is 24,3 miljard euro beschikbaar in het transitiefonds van het Rijkvoor alle provincies. De gezamenlijke financiële wensen van de provincies overstijgen ruimschoots de 50 miljard.

Hoeveel vraagt elke provincie?