Koloniewoningen van de toekomst zonder riolering

Off-grid bouwen heet het wanneer een aansluiting op de nutsvoorzieningen niet meer nodig is. Bij Frederiksoord is Broekman met twee nieuwe koloniewoningen bijna zover. Broekman: "We hebben hier nog een elektriciteitsaansluiting nodig, maar we hopen dat dat tijdelijk is. Verder betekent off-grid dat we hemelwater opvangen dat wordt gefilterd tot drinkwater. We doen het niet met een rioleringsaansluiting, maar met een ouderwetse beerput als het ware. Een rietfilter erbij en dan kan het water de sloot in."

Voor de opvang van regenwater is er een ondergronds bassin van twintig kubieke meter groot op het erf geplaatst. De zonnepanelen komen niet op het dak, want dat zou een aantasting zijn van het beschermde dorpsgezicht. Die komen dus op het erf achter heggen te liggen.

Voor Broekman is het een uitdaging zo duurzaam mogelijk te bouwen. Zo wil hij ook graag nog 'circulair bouwen', waarbij het gaat om de keuze van bouwmaterialen "We vinden het leuk om door te gaan met de ontwikkelingen en voor te blijven lopen ten opzichte van de rest."

In een schuurtje naast het huis kunnen installaties worden geplaatst. Er liggen speciale mantelbuizen van daar naar het huis, die in gebruik kunnen worden genomen als duidelijk is welk energieopslagsysteem er gaat komen. Maar die keuze is niet makkelijk te maken, vertelt Broekman: "We zijn al 2,5 jaar bezig om allerlei systemen af te wegen. Maar het is of te kostbaar of vraagt teveel volume. Dat geldt bijvoorbeeld voor waterstof, waarbij je ook nog extra vergunningen nodig hebt, omdat het een inrichting is met een bedrijfsbestemming."

De aansluiting op het elektriciteitsnet blijft daarom voorlopig nodig. Want in de zomer leveren de zonnepanelen teveel energie en in de winter te weinig. Broekman denkt dat de oplossing in het apart opslaan van elektriciteit en warmte ligt. "Maar wij willen daar niet op wachten en dat willen de toekomstige bewoners ook niet. Daarom maken we het 'off-grid-ready'. Dus nu ligt er een kabel naar het elektriciteitsnet die over vijf jaar misschien wel weer opgerold kan worden."

Hans Cevat en Wanda Toerrenga zitten als toekomstige bewoners en als opdrachtgevers in het bouwteam waar de besluiten worden genomen over hun huis. Ze kiezen vol overtuiging voor de koloniewoning van de toekomst. "Vanwege de mooie ligging van de woning," zegt Cevat. "Het is een koloniewoning van de toekomst en dan ook nog een koloniewoning off-grid."

Torrenga: "Het is zeker even wennen. Maar het is prachtig dat je voorloper bent op dit gebied. We hebben zeker even slapeloze nachten om gehad, maar de plaats wisten we al. Dit moest ons huis worden, voordat er sprake was van off-grid." Omdat de kosten van gas, water en riool wegvallen is het goedkoop wonen. De bouwkosten liggen wel een stuk hoger, geven Wanda en Hans grif toe.

De Maatschappij van Weldadigheid laat de nieuwe koloniewoningen bouwen op de plaats van de oude en doet de grond in erfpacht weg. Zestig oude koloniewoningen worden zo vervangen door duurzame opvolgers. De teller staat inmiddels op 43, inclusief de handvol dat nu in aanbouw is.

Minne Wiersma: "200 jaar geleden was het idee dat mensen zelfredzaam zouden moeten worden. Eigenlijk geldt dat nu ook voor deze woningen. 20 Jaar geleden is dat begonnen. 2011 zijn de eerste gebouwd en we hopen ook de laatste zeventien te gaan bouwen. Daarbij willen we steeds koploper blijven op duurzaamheid."

Meer dan 60 koloniewoningen van de toekomst worden er niet gebouwd. Wiersma: "We willen een goede verhouding houden tussen nieuwe en authentieke, monumentale koloniewoningen. 60 is daarom de max, dat past bij dit landschap."