Dorp uit ijzertijd bij Borger was erg groot
Het 'dorp' dat in de ijzertijd bij Borger lag was erg groot. Hoe groot is niet bekend. Maar dat het een zeer forse nederzetting was die lang standhield, blijkt wel uit de huidige en eerdere opgravingen rond de Daalkampen. De huidige opgraving heeft zo'n tien ijzertijdboerderijen opgeleverd waarvan twee zeer grote.
Behalve de boerderijen zijn ook andere sporen van bewoning uit de late bronstijd en ijzertijd gevonden: afvalputten waarin potscherven lagen, plekken waar spiekers (graanschuurtjes) stonden en omheining van de erven. We hebben het dan over rond 1200 voor Christus en globaal de daaropvolgende dikke 1000 jaar.
De ijzertijdboeren leefden in woonstalhuizen. Mens en vee leefden onder één dak. Het type dat in de Daalkampen is gevonden heeft zelfs een eigen naam: Borger-boerderij. Een replica op ware grootte staat in het Hunebedcentrum.
De archeologen van RAAP die afgelopen tijd onderzoek deden, hadden het snoepje van de opgraving tot het laatst bewaard: voor de open dag. Van dit soort nederzettingen blijven vaak alleen de plekken waar de palen van boerderijen en spiekers hebben gestaan als verkleuringen zichtbaar in de gele zandgrond. Al het organische materiaal zoals hout is vergaan. Maar bij één van de twee grote boerderijen zijn zelfs de buitenmuren compleet zichtbaar.
Archeoloog Janneke Hielkema van RAAP weet het na de zoveelste opgraving bij en rond de Daalkampen wel zeker: hier hebben eeuwenlang verschillende boerderijen gestaan. Sommige zijn zelfs deels over de restanten van anderen heen gebouwd. Maar hoeveel er op hetzelfde moment stonden zullen we waarschijnlijk nooit te weten komen, omdat al het organisch materiaal en botten helemaal zijn vergaan. Maar dat het een druk bewoonde plek was lang voordat het huidige Borger even verderop wat hoger op de Hondsrug ontstond, weet ze zeker.
Er blijven naast feiten en conclusies over het ijzertijddorp bij Borger ook nog voldoende vraagtekens over. Zoals bijvoorbeeld waar de ijzertijdboeren hun water haalden. Destijds was er in de buurt geen natuurlijke waterstroom en waterputten zijn in de hele huidige opgraving niet gevonden. En de vraag: waarom gaan mensen meer dan duizend jaar in de Daalkampen wonen, en de daaropvolgende duizend jaar niet? Misschien omdat de plek van het huidige Borger nog iets hoger ligt?
