75 jaar geleden regende het bommen op Purit

22 maart 2020, 11:00 • 3 minuten leestijd

Purit na het bombardement

Maandag 23 maart is het precies 75 jaar geleden: het bombardement op de Purit fabriek in Klazienaveen.

Jans Jagt van de Werkgroep 75 jaar vrijheid Klazienaveen: "Het begon om half twee op vrijdagmiddag 23 maart 1945. De aanval kwam totaal onverwacht, veel personeelsleden slaagden er niet in op tijd de schuilkelder te bereiken. Onder de fabrieksarbeiders vielen acht dodelijke slachtoffers." Jagt toont een getypt verslag uit april 1945; "Kijk hier staat het. Kennelijk waren er op dat moment nog een paar gewonden in leven, want er staan maar vijf doden op deze lijst. Een zesde naam is er met de hand bijgekrabbeld." Hij somt de namen op. "Hendrik Bron, ovenist, Leendert Beers, arbeider uit de expeditie, Jan Jalving, bankwerker. Een vreemd detail staat erbij vermeld: dat de klok in de machinekamer van de fabriek bleef stilstaan op het moment van de aanval, half twee precies."

Een dag later openen de geallieerden hun offensief richting Noord-Nederland en de Noord-Duitse Laagvlakte. Voorafgaand werden zware bombardementen uitgevoerd op allerlei doelen in het te bevrijden gebied, om de tegenstand van de bezetter te minimaliseren. Jans Jagt: "Nog steeds is niet honderd procent duidelijk waarom de geallieerden besloten de Purit fabriek in Klazienaveen te bombarderen. De fabrieksvoorraad cokes wordt genoemd, de geallieerden zouden hebben willen verhinderen dat de Duitsers die zouden gebruiken als brandstof voor hun voertuigen." Dat het bombardement per ongeluk zou zijn uitgevoerd is volgens Jagt onwaarschijnlijk,omdat er in de dagen voor het bombardement verscheidene verkenningsvluchten plaatsvonden.

Op de noodlottige dag wierpen twee golven Typhoon jachtbommenwerpers van de RAF hun last af boven de fabriek. Jagt: "Er kwamen minstens vijftig bommen naar beneden. Die hadden een zwaar kaliber, naar schatting 250 à 300 kilo. Er braken fosforbranden uit. Zes mensen werden direct gedood, één van hen werd pas na vijf dagen gevonden. Twee mannen overleden pas later aan hun verwondingen." Een schip met turf dat aan de kade lag werd door de bommen tot zinken gebracht en zeven andere schepen werden beschadigd. Het nabijgelegen hotel Wieringa lag volledig in puin.

Ter nagedachtenis is er bij het fabrieksterrein tien jaar geleden een monument onthuld. Jagt: "Toen was het 65 jaar geleden een emotionele dag. Er waren verscheidene mensen bij die het bombardement hadden meegemaakt." Een manshoog monument toont een afbeelding van de fabriek. Daaronder staan de namen van de de slachtoffers. "Het was een zwarte dag in de geschiedenis van ons dorp. Ook al kunnen we die dit jaar niet gezamenlijk herdenken, in onze gedachten zijn we er wel bij betrokken", aldus Jagt.

De Purit fabriek werd in 1919 opgericht door Hermannus Oving, die toen de leiding had over de Maatschappij Klazienaveen, een verveningsbedrijf. De fabriek werd in 1924 overgenomen door concurrent Norit. De fabriek bestaat nog steeds, zij produceert uit actieve kool allerlei producten, waarvan de zware pilletjes tegen maag- en darmklachten wel de bekendste zijn.

Luister via uitzending gemist naar Drenthe Toen voor het hele verhaal over de bombardementen op de Purit fabriek.

De podcast van Drenthe Toen is te vinden op je favoriete podcast-apps voor zowel Android- als Apple-telefoons en tablets. Gebruik de knoppen hieronder om de podcast te luisteren in een van deze apps.

<h2>RTV Drenthe Podcasts</h2><a href="https://www.rtvdrenthe.nl/drenthetoen/podcast">Drenthe Toen</a>: Iedere zondag hoor je verhalen uit de Drentse geschiedenis bij Drenthe Toen. Historicus en presentatrice Sophie Timmer presenteert.<a href="https://www.rtvdrenthe.nl/sport/fcemmenpodcast">FC Emmen Podcast</a>: Iedere maandag nemen verslaggevers René Posthuma en Niels Dijkhuizen met hun gasten het afgelopen weekend van FC Emmen door. Daarnaast is er ook plaats voor andere sport uit onze provincie.<a href="https://www.rtvdrenthe.nl/binnendemuren/podcast">Binnen de Muren</a>: Hoe is het leven in de gevangenis? Marjolein Knol dook gevangenis Esserheem in en sprak met gedetineerden en bewaarders.<a href="https://www.rtvdrenthe.nl/cassata/podcast">Cassata</a>: Zaterdags praat Margriet Benak met haar gasten over de politiek en actuele onderwerpen die spelen in Drenthe.<a href="https://www.rtvdrenthe.nl/documentaires/podcast">Drenthe Doc</a>: In Drenthe Doc geven de mooiste radiodocumentaires en hoorspelen van Radio Drenthe opnieuw een podium.<a href="https://www.rtvdrenthe.nl/oerendhartt/podcast">Oerend HarTT</a>: In deze vierdelige serie worden sterke verhalen over de TT in Assen verteld. De verhalen komen van de baan, maar ook van de campings en uit de stad.