Neefjes, muggen, vliegen: Wat is wat en waarom is dat?

Het lijkt wel een Babylonische spraakverwarring, maar hoe komt dat nou eigenlijk? Waarom noemen noorderlingen muggen neefjes en vliegen muggen? Dit vroeg Frans Ubels uit Paterswolde zich af, en hij stuurde zijn vraag in naar Zoek het uit!.

Wij klopten aan bij het Huus van de Taol voor uitleg. Streektaalfunctionaris Arja Olthof legt uit: "In heel Noord-Nederland wordt het woord neefje, neefke of neefie voor mug gebruikt, maar ook verder naar het zuiden van Nederland komt het woord in diverse streken voor." Dus niet alleen in Drenthe Friesland en Groningen.

Het is volgens Olthof moeilijk te achterhalen hoe die omdraaiing in betekenis precies gekomen is, maar, zegt ze: "Het heeft te maken met de herkomst van deze woorden uit vroegere brontalen."

"Een verklaring voor het woord neefje zou kunnen zijn dat het woord naar het Franse 'cousin piquant' te herleiden is. Een 'cousin' is in het Frans een neefje, een bloedverwant. Cousin is terug te leiden naar het Latijnse culicinus, een verkleinvorm van culex, wat mug betekent", legt de streektaalfunctionaris uit.

Dus als dat is waar het neefie vandaan komt, hoe zit het dan van de vlieg die we ook wel een mug noemen? Olthof: "Het woord mug heeft Indo-Europese roots, net als veel talen in onze omgeving. Al in 1285 duikt het woord mug op in het Nederlands. Ook het Latijnse 'musca' en het Franse 'mouche' kennen dezelfde oorsprong, alleen betekenen deze woorden 'vlieg'."

"Waarschijnlijk was de voorloper van mug in het Indo-Europees een onomatopee, een klanknabootsend woord (denk aan kukeleku voor hanengekraai) en werd het voor rondzoemende beestjes in het algemeen gebruikt. In het Nederlands en andere Germaanse talen is de betekenis daarna vernauwd naar 'mug'. Dat is ook mooi te zien aan de woorden voor mug in het Engels (midge) en Duits (Mücke)", besluit Olthof.

Zoemt er ook al dagen een vraag in jouw hoofd rond? Stuur hem in naar Zoek het uit!