Turbulente laatste oorlogsdagen van Pesse in bevrijdingsboek

Er was al een boek over de bevrijding van Pesse. Veertig jaar geleden geschreven. Met vooral de verhalen en emoties van overlevenden en nabestaanden. Martin Siers wilde het vanwege 75 jaar bevrijding opnieuw uitgeven, maar kwam erachter dat de verhalen als los zand waren samengebundeld en dat de geschiedenis verre van compleet was.

Tot dat oordeel kwam ook historicus Albert Metselaar uit Hoogeveen. En er moesten fouten of aannames rechtgezet worden. Metselaar, die jarenlang onderzoek deed, koppelde de historische gegevens aan de persoonlijke verhalen van toen. Daardoor is er nu een chronologisch boek. Geen 50 pagina's zoals het oude, maar 140 pagina's. Volgens Metselaar en Siers zijn alle gebeurtenissen rondom Pesse van 9 tot 11 april 1945 beter te begrijpen nu ze in historisch perspectief staan

Meest ingrijpende gebeurtenis is de executie van veertien gevangenen door de Duitsers, die op de vlucht sloegen voor de oprukkende geallieerden. De veertien waren geselecteerd uit een grotere groep gevangenen van veelal inwoners van Pesse en omgeving, die in een bunker opgesloten werden. Ze hadden Franse parachutisten geholpen, die achter de linies van de nazi's waren geland.

Diny Everts-Lunenborg was destijds 12 jaar. Samen met haar moeder overleefde ze de samendrijving van de Duitsers in de bunker. Haar broer en haar vader, die ook in de groep zaten, niet. Ze werden op 10 april, lopend als gevangenen op weg naar kamp Westerbork, net voorbij Spier in koelen bloede vermoord door de Duitsers. Niet uit wraak, zoals lang is gedacht. Maar omdat ze voor de vluchtende Duitsers een blok aan het been waren. Want de geallieerden kwamen als snel dichterbij.

Het blijft een aanname, maar als de geallieerden minder snel waren opgerukt was de groep keurig afgeleverd bij kamp Westerbork en waren ze snel daarna door de geallieerden bevrijd geweest. Voor Diny en haar moeder was de bevrijding in 1945 dus geen feest, maar zwaar verdriet om het verlies van vader en broer.

De Pesser belangenvereniging De Pioniers geeft het nieuwe boek uit en bezorgt het gratis huis-aan-huis. Paul Boode van De Pioniers vindt het belangrijk dat ook jongeren het verhaal over de Tweede Wereldoorlog en de bevrijding van Pesse weten. En het is een mooie manier om het hele dorp zo toch bij 75 jaar bevrijding te betrekken. Ook al is de officiële presentatie van het boek en de herdenking afgelast vanwege de coronacrisis. De belangenvereniging organiseert in Pesse altijd de dodenherdenking op 4 mei en activiteiten op bevrijdingsdag 5 mei.