Verliefd op een Duitse soldaat: de zoektocht van het kind van een 'moffenhoer'

De Duitse geliefde wordt in de roman als Wolfgang Steinhauser opgevoerd (Rechten: Familiecollectie. Naam bij redactie bekend)
De Duitse geliefde wordt in de roman als Wolfgang Steinhauser opgevoerd
Radiomaker en schrijver Jans Polling uit Borger tekende het verhaal op uit de mond van het kind van een Duitse soldaat. "Het gaat over de zoektocht van een jonge Drentse vrouw naar haar vader." In de komende weken leest hij de novelle voor in het radioprogramma Drenthe Toen, dat elke zondagmiddag wordt uitgezonden.
"Hoe ik aan dat verhaal kwam? In de jaren dat ik elke week een verhaal vertelde voor de radio kwamen er wel vaker mensen naar mij toe, met hún verhaal. Soms zelfs heel ontroerende en heel intieme verhalen. Daar heb ik nu nog mappen vol van liggen. Op een gegeven moment kwam er een vrouw naar mij toe. Ze was toen een jaar of 50, 60. Die vertelde dat haar jeugd zo moeilijk was geweest. Ze was - zoals dat werd genoemd - een moffenjong."
Jans Polling in de radiostudio van RTV Drenthe (Rechten: RTV Drenthe / Sophie Timmer)
Jans Polling in de radiostudio van RTV Drenthe

Geen doorgewinterde nazi

De geschiedenis speelde zich af in een klein Drents dorp, waarvan Polling om privacyredenen de naam niet noemt. Bij een gegoede boer werden Duitse soldaten ingekwartierd. "Ze hielpen wel met het melken. En de boerendochter was natuurlijk ook bij de koeien bezig. En dat gebeurt natuurlijk óók in oorlogstijd, dat jonge mensen verliefd worden. Dit was een zachtaardige jongen, die uit zichzelf nooit dienst zou hebben genomen. Geen doorgewinterde nazi. Hij durfde geen dienst te weigeren, want hij was bang om in een van de grenslandkampen voor dienstweigeraars terecht te komen."
Ze hebben toen - voor het eerst en voor het laatst - met elkaar gevreeën. En natuurlijk werd zij direct zwanger van die ene keer.
Jans Polling

'Van een mof'

De verliefdheid was wederzijds. De twee jonge mensen troffen elkaar heimelijk gedurende enige tijd. Ze zijn bang, maar gelukkig. Maar toen kreeg de soldaat het bericht dat zijn compagnie naar de Balkan werd gestuurd. De geliefden werden gescheiden.
"Dat was een drama, voor beiden", aldus Polling. "Dat kan iedereen die ooit jong en verliefd is geweest zich wel voorstellen. Ze hebben toen, voor het eerst en voor het laatst, met elkaar gevreeën. En natuurlijk werd zij direct zwanger van die ene keer."
Er kwam een kind. Het dorp oordeelde keihard. De boer had weliswaar onderduikers in huis, maar dat woog minder zwaar dan die zwangerschap. Polling: "Tot ver in de jaren 60 is dat volgehouden. Dat oordeel, die afwijzing. 'Jij bent er een van een mof.' Gruwelijk om op zo'n manier op te moeten groeien, terwijl je er zelf niets aan kunt doen."
Podcast de Ring - Aflevering 1

De ring

Maar de jonge vrouw keerde zich niet van haar geschiedenis af, ze dook er juist in. Ze wilde weten wie haar vader was. En ze begon een zoektocht op de plek waar zijn spoor eindigde, in de Balkan. Polling: "Dat is een enorm verbeten zoektocht geweest, van vele, vele jaren. Uiteindelijk vindt ze het graf van haar vader. Ergens op een kleine begraafplaats in de bergen. Ook vindt ze zelfs ook nog een halfzus. Een ongelooflijk verhaal. En dit verhaal liet me niet los. Ik heb er toentertijd een boek van gemaakt, het werd het Drentse Boekenweekgeschenk onder de titel De ring. Het verhaal is ongewijzigd gebleven, alleen heb ik van de hoofdpersoon een jongen gemaakt, omdat ik mezelf beter in de gedachtewereld van een jongen kan verplaatsen."

Oude pijn

De vrouw komt ook op het spoor van een boek over de geschiedenis van de compagnie waar de geliefde van haar moeder toe behoorde. Polling: "Die heb ik opgevraagd in een bibliotheek in Heidelberg, ik heb er een kopie van gekregen. Daarin kun je precies lezen hoe het oorlogsverloop voor die militairen geweest is. En hoe het afliep met die jongen. Die sneuvelde door toedoen van partizanen. Toen mijn boek in 2004 klaar was, heb ik het bij de presentatie aan haar, de dochter van de Duitser, overhandigd."
Polling heeft nog steeds contact met de vrouw, die net als hijzelf in Borger woont. En ook al is het nu meer dan 75 jaar geleden, dat ze als 'moffenjong' geboren werd, wil ze liever haar naam niet prijsgeven. "Kun je nagaan", peinst Polling. "Hoe dit soort oude pijn beklijft..."
Jans Polling leest het boek voor in het radioprogramma Drenthe Toen. Vanmiddag wordt tussen 14.00 en 16.00 uur de eerste aflevering uitgezonden. Daarna is Drenthe Toen te beluisteren via uitzending gemist en als podcast.
Luister tussen 14.00 en 16.00 uur naar Drenthe Toen (Rechten: RTV Drenthe)
Luister tussen 14.00 en 16.00 uur naar Drenthe Toen
<p><strong><a href="https://www.rtvdrenthe.nl/drenthetoen/podcast">Drenthe Toen</a>: </strong>Iedere zondag hoor je verhalen uit de Drentse geschiedenis bij Drenthe Toen. Historicus en presentatrice Sophie Timmer presenteert.</p><p><strong><a href="https://www.rtvdrenthe.nl/binnendemuren/podcast">Binnen de Muren</a>: </strong>Hoe is het leven in de gevangenis? Marjolein Knol dook gevangenis Esserheem in en sprak met gedetineerden en bewaarders.</p><p><strong><a href="https://www.rtvdrenthe.nl/cassata/podcast">Cassata</a>: </strong>Zaterdags praat Margriet Benak met haar gasten over de politiek en actuele onderwerpen die spelen in Drenthe.</p><p><strong><a href="https://www.rtvdrenthe.nl/sport/fcemmenpodcast">FC Emmen Podcast</a>: </strong>Iedere maandag nemen verslaggevers René Posthuma en Niels Dijkhuizen met hun gasten het afgelopen weekend van FC Emmen door. Daarnaast is er ook plaats voor andere sport uit onze provincie.</p>

Heb je een nieuwstip, nieuwe informatie óf heb je een foutje gespot? Stuur een bericht, foto of filmpje via WhatsApp of mail de redactie.