Kijk en lees terug: GGD-arts beantwoordt vragen over het coronavirus

GGD-arts Ivar van Dijk beantwoordde vanmiddag in een live Q&A vragen van kijkers, lezers en luisteraars over het coronavirus. Hij sprak zich onder meer uit over groepsimmuniteit, het BMR-vaccin en het gebruik van mondkapjes.

De vorige keer dat we u spraken, had de GGD het vrij druk. Hoe is dat nu?

"Het is nog steeds druk. De maatregelen veranderen elke keer en daar moeten we ons op voorbereiden. In zijn algemeenheid geldt dat de maatregelen die we nemen, effect hebben. Dat zien we ook in Drenthe. In onze provincie waren al niet veel besmettingen en we zien dat het hier ook daalt. Qua ziekte is het hier nu rustig. We komen in een volgende fase, waarbij we eerste stappen nemen om het leven 'open' te maken. Er wordt begonnen met de scholen en we zijn druk met de voorbereidingen bezig."

De scholen gaan open. Is dat veilig voor kinderen en docenten?

"Er is gekozen voor de groep met het minste risico: kinderen. Het is duidelijk geworden dat weinig kinderen ziek worden en als ze wel ziek worden, hebben ze niet veel klachten. Daarnaast zijn kinderen weinig besmettelijk. Uit onderzoek van het RIVM kwam naar voren dat ouders kinderen besmetten en niet andersom. Dat laatste is niet uitgesloten, maar de kans is klein dat dat gebeurt. Voor leerkrachten is er wel een risico, maar de kans is klein dat ze besmet raken."

Kunnen docenten worden getest?

"Ja, dat kan nu al. Wel moeten ze thuisblijven bij klachten, zoals dat voor ons allemaal geldt. Als ze 24 uur klachten hebben, kunnen ze contact opnemen met ons of hun bedrijfsarts en dan kunnen ze getest worden."

Kunnen überhaupt meer mensen getest worden?

"Ja, daar is voldoende capaciteit voor. We zien dat het rustig wordt, minder mensen doen een beroep op ons. Er is dus ruim voldoende capaciteit om te testen."

Ik heb een zoon met astma. Is hij verplicht om toch naar school te gaan?

"We zien weinig problemen voor kinderen die tot een risicogroep behoren. Die kinderen hebben geen verhoogd risico om ziek te worden. Als je er vragen over hebt, is het verstandig te overleggen met je behandelend arts."

Moeten gedragen kledingstukken uit elkaar hangen?

"Nee. Overdracht via bijvoorbeeld jassen speelt geen rol."

De judoclub van mijn zoon gaat binnenkort open. Er wordt buiten getraind. Is dat verstandig?

"Vanwege de voorzichtigheid is ervoor gekozen om alleen buiten te sporten, vanuit de gedachte dat je binnen meer risico loopt dan buiten. De overdracht van het virus is buiten lager dan binnen. Buiten kan je makkelijker afstand houden en het ventileert beter."

Kan het virus overleven in zwemwater?

"Het virus overleeft in ieder geval niet lang in water. Chloor is een prima middel om dit virus te bestrijden."

Is er al meer duidelijkheid over resistentie als je net ziek bent geweest?

"De vraag is in hoeverre antistoffen die je lichaam heeft aangemaakt je beschermen. En maakt het bijvoorbeeld uit of je veel of weinig klachten hebt gehad? Een eenduidig antwoord is er gewoon nog niet. Er wordt nog volop onderzoek naar gedaan."

Kunnen we groepsimmuniteit bereiken?

"Groepsimmuniteit is nog ver weg. Ongeveer 1 tot 2 procent van de Drentse inwoners heeft het virus gehad. Voor een goede groepsimmuniteit moet je naar 60 tot 70 procent gaan."
"Er zijn twee opties voor een exitstrategie: beschermd door vaccinatie of door groepsimmuniteit. Het is moeilijk om een vaccin te maken en de vraag is of dat gaat lukken en wanneer. Daarnaast moet het vaccin ook op grote schaal geproduceerd worden. Een vaccin is een langetermijnoplossing en ondertussen is groepsimmuniteit wel van belang. Hoe we dat kunnen bereiken? Maatregelen waardoor we meer contact met elkaar hebben zal betekenen dat er meer verspreiding zal zijn, dat zal helpen om naar groepsimmuniteit te werken."

Kan een vaccin tegen de bof, mazelen en rode hond (BMR) helpen?

"Er poppen nu veel ideeën op en dit is daar een voorbeeld van. Onderzoekers vragen zich af waarom ouderen ziek worden en jongeren niet. Jongeren hebben een vaccin gekregen tegen deze ziektes. Er is echter nog niks bewezen, veel verder dan een idee is het nog niet."

Na een besmetting volgt ook contactonderzoek. Wat houdt dat in?

"Dan bellen we iemand op die het virus heeft. Met die persoon nemen we door met wie hij of zij afgelopen periode contact heeft gehad. Daar maken we een lijst van. Dan zorgen we dat iedereen op die lijst weet dat hij of zij contact heeft gehad met een besmet persoon en weet wat hij of zij vervolgens moet doen. Het gaat om personen die binnen anderhalve meter zijn geweest van een besmet persoon en dat ook langdurig hebben gedaan. Er is veel discussie over gaande, binnenkort komt er nieuwe richtlijn over uit. Dan wordt het waarschijnlijk ietsje aangescherpt. In Drenthe hebben we het contactonderzoek altijd kunnen blijven doen, in tegenstelling tot GGD's in andere regio's."

Waarom kunnen we niet alle gezonde mensen onder de 55 jaar gewoon alles laten doen?

"Op zich geen slechte gedachte, maar ik denk het een te grote bevolkingsgroep is. Het is een stapje te ver. Het virus zal dan snel opvlammen."

Kunnen muggen het virus overdragen?

"Theoretisch misschien wel. In de praktijk heb ik daar nog niks van gelezen dat het ooit voorgekomen is."

Is het virus te overwinnen zonder vaccin?

"Het zou ons wel helpen, maar de komst van een vaccin is onzeker. We moeten zeker nadenken over strategie zonder vaccin, en dat is groepsimmuniteit. Ik wil het niet bagatelliseren, maar voor de meeste mensen is het een ziekte waar ze gewoon van herstellen."

Kunnen mondkapjes helpen om verspreiding van het virus tegen te gaan?

"In de zorg is dat belangrijk, maar op straat is de toegevoegde waarde medisch gezien heel beperkt. Maar er spelen ook andere machten een rol. Het is aan de politiek om hierover te beslissen. Bij een zelfgemaakt mondkapje moet het gebruikte materiaal heel dicht zijn. Daarnaast moet je het kapje goed gebruiken. Dat is in de praktijk heel lastig."

Waarom worden medewerkers van de supermarkt niet getest?

"Ik denk dat supermarkten niet de grootste problemen veroorzaken. Risico ontstaat door langdurig contact binnen anderhalve meter en dat gebeurt nauwelijks in de supermarkt. Je komt wel mensen tegen in supermarkt, maar dat is vluchtig."

Heb je een nieuwstip, nieuwe informatie óf heb je een foutje gespot? Stuur een bericht, foto of filmpje via WhatsApp of mail de redactie.