Onduidelijkheid over plannen Friese investeerder vliegveld Eelde
Het was een niet alledaagse verkoop. Eind maart maakten de gemeente Groningen en Stichting FB Oranjewoud bekend dat de gemeente haar aandelenbelang van 26 procent in Groningen Airport Eelde verkocht aan FB Oranjewoud Participaties. Dit bedrijf is een volle dochter van de Friese Stichting FB Oranjewoud. De Friese investeringsmaatschappij legt voor de aandelen het symbolische bedrag van één euro op tafel.
Hoewel de deal tussen de gemeente Groningen en FB Oranjewoud rond is, stak vorige week een van de andere aandeelhouders zijn vinger op. Leefbaar Tynaarlo had het beter gevonden wanneer Tynaarlo, of één van de andere aandeelhouders, de aandelen van de gemeente Groningen had gekocht. Want stel dat het vliegveld wordt opgeheven, dan is de grond als woningbouwlocatie goud waard. De andere aandeelhouders zijn de provincies Drenthe en Groningen en de gemeenten Assen en Tynaarlo.
Friese betrokkenheid
Dat de aandelen werden verkocht aan de Friese stichting kwam voor velen als een verrassing. Want voor het eerst raken de Friezen financieel betrokken bij het vliegveld en bovendien was ook niet eerder een particuliere partij (mede-)eigenaar van vliegveld Eelde.
De gemeente Groningen was blij van de aandelen af te zijn. Ze wilde dat al sinds 2017. De stad ziet het overeind houden van een vliegveld niet als gemeentelijke taak. Laat dat de provincies maar doen, vindt ze.
FB Oranjewoud past perfect bij het perspectief van het vliegveld als noordelijke luchthaven
Ook het vliegveld zelf reageerde verheugd op de transactie. Steun van ondernemerszijde is van groot belang, reageerde voorzitter Leendert Klaassen van de Raad van Commissarissen van Groningen Airport Eelde.
"FB Oranjewoud is een stichting die opkomt voor de sociale, economische en maatschappelijke ontwikkeling van Noord-Nederland. Daarmee past zij perfect bij het perspectief van het vliegveld als noordelijke luchthaven", zei Klaassen in het Dagblad van het Noorden.
Maar de aandelenoverdracht roept vragen op. Want het is onduidelijk wat de stichting met het vliegveld wil. FB Oranjewoud heeft al bekend gemaakt niet te willen meebetalen aan de investeringsplannen die er liggen. Dus op dit moment in elk geval schiet het vliegveld er niet zoveel mee op.
FB wil Friese economie aanjagen
Wat is FB Oranjewoud dan precies voor een organisatie? Het is een stichting die de nalatenschap van de verkoop van de Friesland Bank beheert. Die bank kwam in 2012 in handen van de Rabobank die in ruil voor het eigendom 126 miljoen euro gaf aan de Stichting Friesland Bank, die later is herdoopt tot FB Oranjewoud. Doel van de stichting is het bevorderen van het sociaal, economisch en cultureel klimaat in Noord-Nederland.
Hoewel FB Oranjewoud, dat zetelt in een villa in het lommerrijke Oranjewoud, Noord-Nederland als werkgebied noemt, toont het zich in de eerste plaats door en door Fries. FB staat voor Fryslân Boppe en op haar website vertelt FB Oranjewoud dat het de Friese economie en identiteit wil bevorderen. 'Tsjoch op' is het motto van de stichting, twee woorden uit de eerste zin van het Friese volkslied. Frysk bloed tsjoch op: Fries bloed, kom in beweging.
Je zou kunnen concluderen dat FB Oranjewoud de deelneming in Groningen Airport Eelde ziet als een manier om de Friese provincie vooruit te helpen. Dat in tegenstelling tot de Friese politiek, die weliswaar de lobby voor het vliegveld steunde maar er nooit voor heeft willen betalen.
FB Oranjewoud ondersteunt een typisch Friese sport als kaatsen, helpt Friese bedrijven met exportplannen en stimuleert allerlei culturele initiatieven. Ook participeert de organisatie in tien ondernemingen, waarvan er één Gronings is, windmolenbouwer Steg in Hoogezand.
Financiële cijfers niet bekend
Een van de belangrijkste deelnemingen is die in uitgeversconcern NDC Mediagroep, een gemengd Fries-Gronings bedrijf en uitgever van onder meer het Dagblad van het Noorden en de Leeuwarder Courant. FB Oranjewoud heeft er 82 procent van de aandelen van in handen.
Net als NDC heeft ook Groningen Airport Eelde baat bij een financieel sterke partij als aandeelhouder. NDC en GAE staan er financieel slecht voor, ze lijden verlies en om ze overeind te houden of investeringen te kunnen doen is geld van anderen nodig. Dat zullen in de eerste plaats de aandeelhouders zijn, want geen bank zal nu geld steken in deze organisaties. Maar hoe FB Oranjewoud er financieel voorstaat is even onduidelijk als wat de plannen zijn van FB Oranjewoud met het vliegveld. Financiële cijfers maakt de stichting niet bekend.
Zware verliezen
Die zijn er wel van het dochterbedrijf FB Oranjewoud holding. Uit de jaarcijfers blijkt dat deze dochter zware verliezen leed. In 2018 ging het om een netto verlies van vijftien miljoen euro en in 2017 kwam het verlies uit op acht miljoen. In 2016 was er een kleine min van een kwart miljoen. Resultaten over 2019 zijn nog niet bekend. Daar komt bij dat het eigen vermogen van FB Oranjewoud negatief is (-7,5 miljoen euro). De holding leunt bovendien zwaar op geleend geld, met een totale schuld van 94 miljoen euro.
De cijfers bekeken is de holding een zwaar noodlijdend en nauwelijks levensvatbaar bedrijf. Volgens een geraadpleegde financieel specialist en een hoogleraar (namen bekend bij de redactie) is het goed mogelijk dat de activiteiten van de holding door de stichting worden gefinancierd.
Van FB Oranjewoud Participaties, de bv die de aandelen Groningen Airport Eelde heeft gekocht, worden ook geen jaarrekeningen en winst- of verliescijfers gepubliceerd. Wel is duidelijk dat dit onderdeel net als de holding, met een schuld van ruim 50 miljoen euro zwaar leunt op geleend geld.
In kas
Hoeveel geld moederbedrijf Stichting FB Oranjewoud in kas heeft om de dochterbedrijven overeind te houden wordt niet bekend gemaakt. Op vragen over de financiële situatie wil voorzitter Jorrit Volkers van FB Oranjewoud geen antwoord geven.
In een schriftelijke reactie laat FB Oranjewoud weten: "Het is het beleid van FB Oranjewoud om over de deelnemingen al dan niet mededelingen te laten doen over hun performance en verder geen toelichting te geven op de financiële performance van FBO zelf of haar dochter of houdstervennootschappen."
Wat er van de oorspronkelijke 126 miljoen euro acht jaar na de oprichting van FB Oranjewoud nog in de kas zit dus is niet te zeggen.
De portemonnee trekken
Geld verdient FB Oranjewoud met de deelnemingen in de bedrijven. Die kunnen dividend uitkeren en via leningen die FB Oranjewoud verstrekt aan de bedrijven waar het in participeert komen rentebaten binnen.
Daar staat tegenover dat FB Oranjewoud bij bedrijven waar het minder goed gaat de portemonnee moet trekken. Dat is het geval bij bijvoorbeeld de zwaar verliesgevende participatie in NDC dat met miljoenen gestut wordt door FB Oranjewoud.
Het is aan de gemeente Groningen om te beslissen wat er met de aandelen gebeurt
Absoluut vertrouwen
De overige aandeelhouders, de provincies Groningen en Drenthe en de gemeenten Assen en Tynaarlo en ook het vliegveld zelf, hebben geen onderzoek gedaan naar de financiën van de nieuwe aandeelhouder. De provincie Drenthe zegt kennis genomen te hebben van de overdracht van aandelen. En dat is het. "Het is aan de gemeente Groningen om te beslissen wat er met de aandelen gebeurt", zo laat een woordvoerder van de provincie Drenthe weten.
Het management van het vliegveld laat weten wat dat betreft 'geen partij te zijn'. Voorzitter Leendert Klaassen van de Raad van Commissarissen van Groningen Airport Eelde zegt er geen inzicht in te hebben. De Groningse EZ-gedeputeerde Rijzebol zegt 'absoluut vertrouwen' te hebben in FB Oranjewoud.
De aandeelhouders zitten dadelijk dus aan tafel met een partij waarvan ze niet weten hoe die er financieel voorstaat, terwijl er miljoenen nodig zijn om het vliegveld alleen al overeind te houden. Ook tasten ze in het duister over de plannen van FB Oranjewoud met het vliegveld. Daar komt bij dat de nieuwe GAE-aandeelhouder in elk geval nu nog niet in het vliegveld wil investeren. De plannen die er liggen, moeten betaald worden door de andere aandeelhouders.
Aandeelhouders willen op dit moment niet reageren op de vragen die Leefbaar Tynaarlo over de overdracht van aandelen aan FB Oranjewoud heeft gesteld. FB Oranjewoud is meerdere malen om een reactie gevraagd. Maar het bedrijf zegt niet te willen reageren.
<p>Leefbaar Tynaarlo heeft inmiddels opnieuw vragen gesteld aan het college van Tynaarlo over de verkoop van aandelen van de luchthaven aan FB Oranjewoud. De partij vraagt zich af of er niet sprake is van staatssteun. FB Oranjewoud neemt de aandelen voor een euro over, terwijl de waarde van de gronden en gebouwen in de miljoenen loopt.</p><p>Fractievoorzitter Jurryt Vellinga van Leefbaar Tynaarlo vraagt zich af of de Europese regels rondom staatssteun wel juist zijn toegepast. Bovendien is de vraag of de gemeente Groningen de transactie wel getoetst heeft aan het Europese staatssteunrecht. Zo niet, dan moet dit volgens de partij alsnog gebeuren.</p>
