Zoek je kolonie-voorouder, straks nog meer gegevens online
Tienduizenden mensen speuren jaarlijks online naar voorouders in het archief van de Maatschappij van Weldadigheid. De komende jaren wordt dat online-archief flink uitgebreid, want het Drents Archief is sinds vandaag officieel eigenaar van de papieren geschiedenis van de Drentse koloniewereld vanaf 1859.
Dat archief ligt al veertig jaar in Assen, maar nu het Drents Archief het officieel in bezit krijgt kan het er vrijelijk online uit publiceren. "Er zijn geen belemmeringen meer", zegt Ferry Sieders van het Drents Archief.
Deel I en II
"Het archief van de Maatschappij van Weldadigheid kun je in twee stukken opdelen, de vrije en onvrije koloniën", vertelt Sieders. "Het eerste gedeelte behelst de komst van stedelingen en kolonisten, de zogenoemde paupers, die in Drenthe een hoeve kregen en een stukje land en zo boer werden. Deel twee gaat over na 1859, toen kwamen de bedelaars en vagebonden, de veroordeelden voor landloperij."
Het eerste deel is al in bezit van het Drents Archief en is ook gedigitaliseerd en staat online. Die informatie is te vinden op de website allekolonisten. "Daar zijn we de laatste jaren heel druk mee geweest. De focus ligt bij dit archief vooral op de bedelaarsgestichten Veenhuizen en Ommerschans, dat waren rijksinstellingen", aldus Sieders.
Tekst gaat verder na de foto.
Vierhonderd meter
"Om het archiefdeel van na 1859 online te kunnen publiceren moet je er wel eigenaar van zijn. We hadden het liever eerder gehad, maar zijn toch heel gelukkig dat dit vandaag gebeurt", gaat de woordvoerder van het Drents Archief verder. "Het is een archief met een lengte van vierhonderd meter, dus daar zijn we wel even mee bezig".
Het tweede deel van het archief van de Maatschappij van Weldadigheid is omvangrijker dan het eerste deel en daarmee ook veel populairder, weet Sieders. "Naast veel informatie over personen, bevat dit archief veel gegevens over de organisatie van de maatschappij, dus de inrichting van het bestuur. Daarnaast zijn er brievenboeken en persoonlijke gegevens die we nu kunnen openbaren."
Eén op de zestien Nederlanders blijkt voorouders te hebben die hier in onze provincie hebben geleefd. En dus is er veel vraag naar informatie. "Het is toch vaak een stap om daarvoor naar het Drents Archief in Assen te komen, zeker als je niet in de buurt woont, mensen zoeken graag online en dus kunnen we ze straks goed bedienen. Als ze zijn begonnen, dan speuren ze vaak verder en komen ze toch naar ons", weet Sieders.
Maatschappij van Weldadigheid
Johannes van den Bosch (Nederlands generaal, 2 februari 1780 - Den Haag, 28 januari 1844) richtte in 1818 de Maatschappij van Weldadigheid op om de armoede in ons land te bestrijden. Hij stichtte landbouwkoloniën, de eerste kwam op de 'woeste gronden', zoals hij het gebied rondom Frederiksoord noemde. Arme en kansloze stedelingen kregen in de koloniën een huisje en wat grond en werden omgeschoold tot boer. Zo konden ze zelf in hun voedsel voorzien. Later kwamen er ook onvrije koloniën waar wezen en bedelaars in een afgesloten omgeving moesten werken.
De militaire precisie waarmee generaal Van den Bosch de koloniën opzette is terug te zien in het land. Kaarsrechte lanen met bomen en karakteristieke huizen en gebouwen tekenen het landschap. In Frederiksoord, Wilhelminaoord en Veenhuizen is dat nog het best te zien. Die dorpen en het Vlaamse Wortel zijn sinds de zomer van 2021 Unesco Werelderfgoed.
Overdracht van belang
Voor de Maatschappij van Weldadigheid is de overdracht van het totale archief ook van belang. Het betekent dat alle stukken nu duurzaam onder de juiste omstandigheden bewaard blijven en goed worden gecatalogiseerd. Dat draagt met de verbetering van de toegankelijkheid voor het publiek bij aan het behoud van het cultuur-historische erfgoed.
Vijf jaar
Het digitaliseren van de vierhonderd meter aan archief van de Maatschappij van Weldadigheid is een flinke klus. "Bel me over vijf jaar maar eens terug, dan moet het ongeveer gelukt zijn", zegt Sieders tot slot.
