'Htl-locatie Hoogeveen lijkt op gevangenis voor asielzoekers'

Het asielzoekerscentrum in Hoogeveen (Rechten: RTV Drenthe/Wiedse Veenstra)
Het asielzoekerscentrum in Hoogeveen
De rechtbank Noord-Nederland houdt vandaag zitting in de htl in Hoogeveen, ook wel bekend als het aso-azc. Van de bestuursrechter wordt een principiële uitspraak verwacht op de vraag of asielzoekers hier onder een gevangenisregime verblijven of onder een vrijwillig verblijf. Daarbij gaat het om wetgeving in het kader van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens.
Aanleiding voor de speciale zitting is een onlangs gehouden rechtszaak van een Gambiaanse asielzoeker. Hij werd begin dit jaar overgebracht van een gewoon azc naar de htl (Handhavings- en Toezichtlocatie) in Hoogeveen. Er is in de htl plaats voor 50 asielzoekers die in reguliere azc's overlast veroorzaken en zich ernstig misdragen.

Twaalf weken

Volgens de advocaat van het ministerie van Justitie en Veiligheid heeft de Gambiaan 'meerdere keren verbaal en fysiek geweld gebruikt'. Eind vorig jaar werd hij nog bestraft voor 'seksueel grensoverschrijdend gedrag' en 'dreigementen jegens medewerkers' van het Centraal Orgaan Asielzoekers (COA). Het was de eigen keus van de Gambiaan om een plaats in de Hoogeveense htl te accepteren voor in eerste instantie twaalf weken.
De 26-jarige Gambiaan vindt dat de extra beveiligde locatie alles heeft van een gevangenis en dat zijn vrijheid hem wordt ontnomen. Hij had geen andere keus dan instemmen met het verblijf in de htl, omdat hij anders op straat zou zijn gezet door het COA.

De Grittenborg

De htl was, net als het gewone azc, tot 2013 inderdaad een gevangenis. De Grittenborg heette het. De Grittenborg werd na 2013 omgebouwd tot azc. Daar kwam de htl bij. In de htl gelden vrijheidsbeperkende maatregelen die neerkomen op vrijheidsontneming, stelde advocaat Meijering die de Gambiaan vertegenwoordigt. Zij voerde aan dat de asielzoekers maar twee uur per dag onder begeleiding naar buiten mogen binnen een kleine straal rondom de locatie. Er is volgens haar een verplicht dagprogramma die vergelijkbaar is met dat van gedetineerden.
Meijering voerde verder aan dat de Gambiaan geen bezoek mag ontvangen, een tweedaagse meldplicht heeft en verplicht moet meewerken aan het in kaart brengen van zijn sociale netwerk. Bovendien is er regelmatig een kamerinspectie, alcoholcontrole en fouillering. En tenslotte wordt de Gambiaan net als de andere bewoners 24 uur per dag met camera's geobserveerd.

Gedragsregels

Overlastgevende asielzoekers - en dus ook de Gambiaan - hebben voor hun tijdelijke opname in de htl een overeenkomst getekend. Daarin staat dat zij zich gaan houden aan de huisregels van de htl. De huisregels gaan gepaard met in Nederland algemeen geldende gedragsregels, stelt het ministerie. Houden zij zich daar niet aan, dan stopt hun verblijf en worden de asielzoekers buiten de gemeentegrens gezet. De periode van twaalf weken kan korter uitpakken, maar kan ook verlengd worden met een tweede periode van twaalf weken, of meer. Volgens het ministerie gelden bij gedetineerden andere regels, want die moeten hun complete straf uitzitten.

Uitspraak

De rechtbank oordeelt dat de Gambiaan niet heeft aangegeven dat hij niet in staat zou zijn om zich aan de 'basale fatsoensregels' te houden. De rechtbank neemt daarom aan dat het voor hem een kleine moeite zou moeten zijn om zijn verblijf in de htl te beëindigen. In dit specifieke geval houdt de rechtbank zich tot de constatering dat goed gedrag leidt tot een kortere opname in de htl zonder verdere juridische consequenties. Kortom: de Gambiaan krijgt geen gelijk. Hij zal zich moeten aanpassen aan het regime in de htl.

Europees Hof voor de Rechten van de Mens

De advocaat van de Gambiaan heeft de rechtbank ook gevraagd om advies in te winnen bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM). De rechtbank legt dit verzoek in haar oordeel terzijde, ook al schrijft zij dat de situatie in de htl om verschillende redenen wel lijkt op vrijheidsontneming en dus op een penitentiaire straf.

Vervolg

Vandaag is er een vervolg op de zaak over de htl die wel een fundamentele uitspraak moet opleveren over de vraag of de htl een penitentiaire inrichting is of niet. Voor deze rechtszaak komt de rechtbank bijeen in de htl zelf. Eerst houdt ze een schouw van de situatie ter plaatse, daarna volgt de rechtszaak. Vanwege de coronamaatregelen is die zaak niet bij te wonen.
Interessant is deze zaak wel, omdat die tot een grondige aanpassing van de gang van zaken bij de htl kan leiden. In het geding komt ook de bevoegdheid van de locatiemanager om te beslissen over de duur van het verblijf van de overlastgevende asielzoekers in de htl.

Heb je een nieuwstip, nieuwe informatie óf heb je een foutje gespot? Stuur een bericht, foto of filmpje via WhatsApp of mail de redactie.