'Het boerenverstand moet terugkomen bij de beleidsmakers'

Deze drie boeren: een veehouder, akkerbouwer en een bollenteler, stapten niet op de trekker, maar ze steunen hun collega's van harte. Wat zijn voor hen de hete hangijzers?

'Een gedrocht' noemt Rolf Euving de aangekondigde veevoermaatregel van het ministerie van Landbouw. "Hij is onderdeel van een noodwet, waarin staat dat de gezondheid van het dier er niet onder mag lijden. Dat is volgens dierenartsen wel het geval, dus ik hoop dat deze kolder snel van tafel is."

Volgens de melkveehouder meet de overheid in de stikstofdiscussie met twee maten: bij het meten van de depositie (de neerslag van stikstof op de grond, red.) van bijvoorbeeld verkeer worden andere rekenmodellen gebruikt dan bij boerenbedrijven. En dan is het nog maar de vraag of de gegevens waar het RIVM mee werkt, kloppen. "Het is een organisatie die hoog aangeschreven staat, maar als je dat als koeienboertje eens van een afstandje bekijkt, lijkt het soms alsof Bassie en Adriaan daar achter de computer zitten."

Rolf Euving noemt afvalverwerker Attero in Wijster als ander voorbeeld van het meten met twee maten. "Het bedrijf is de grootste stikstofuitstoter van Drenthe, maar mag wel een nieuwe mestvergister bouwen, terwijl het pal tussen twee Natura 2000-gebieden staat. Dat strookt niet met de maatregelen die wij op ons bord krijgen."

Of hij boos is? "Ik doe mien best um altied het zunnegie in hoes te wezen", grinnikt Rolf. Hij heeft nog altijd plezier in het werk op de boerderij met ruim 300 koeien, die hij samen met zijn broer, vader en enkele parttimemedewerkers runt, maar soms neemt sarcasme even de overhand.

De veevoermaatregel van landbouwminister Schouten houdt in dat veehouders worden verplicht om vanaf september tot eind dit jaar de hoeveelheid eiwitten in voer te verlagen om de stikstofuitstoot omlaag te brengen.

Rolfs koeien krijgen dagelijks vers gras, aangevuld met een mengsel van onder meer perspulp, raapschroot en voergerst. "Het mengsel maken we zelf en passen we steeds aan op basis van het eiwitgehalte in het gras, wat afhankelijk is van het weer. Aan het eiwitgehalte in de melk kunnen we zien of we het goed doen."

Als de maatregel van Schouten ingaat, krijgt hij na de zomer een standaard voermengsel aangeleverd. "Dat is dus niet efficiënt. Los van het feit dat ik zelf zeggenschap wil hebben, kan ik ook zélf de stikstofuitstoot beter beperken."

De boerenprotesten steunt hij van harte, al is hij zelf geen fanatiek actievoerder. "Niemand gaat voor zijn lol de straat op. De minister moet eens beter naar de sector gaan luisteren en dan met een realistische langetermijnvisie komen. Niet steeds weer met nieuwe maatregelen."

"Er moeten nieuwe woningen gebouwd worden en daar moet alles voor wijken", zegt Jan verwijzend naar het stikstofdebat. "Het is wel eens frustrerend hoe boeren, eigenlijk de hele agrarische sector, wordt weggezet. Ik denk dat nog vaak wordt onderschat hoeveel de agrarische sector oplevert voor onze economie."

Het stikstofdebat van de veehouders volgt Jan als akkerbouwer vanaf de zijlijn. Al is hij zeker solidair met zijn collega's die ten strijde trekken tegen onder meer de aangekondigde veevoermaatregel van minister Carola Schouten.

Zelf heeft hij ook te maken met regels vanuit de overheid, waar ook hij niet altijd mee uit de voeten kan. Hij zit nu acht jaar bij zijn vader en oom in de maatschap. Het bedrijf telt 240 hectare landbouwgrond en daarop worden aardappelen, suikerbieten, granen en cichorei verbouwd. Het hete hangijzer zijn wat hem betreft de gewasbeschermingsmiddelen.

"De regels rondom het gebruik daarvan zijn tegenwoordig strenger dan die voor het gebruik van medicijnen. Het aantal dat we niet meer mogen gebruiken neemt snel toe. Bij middelen die slecht zijn voor het milieu snap ik dat, maar soms is het alternatief slechter."

Volgens Jan zijn veel beslissingen die de overheid neemt gebaseerd op emotie. "Neem bijvoorbeeld het middel glyfosaat (ook wel bekend als Roundup, red.). Dat heeft zo'n negatieve naam gekregen dat het waarschijnlijk wel een keer verboden wordt. Dat gebeurt dan in feite onder maatschappelijke druk, terwijl je zoiets moet baseren op onderzoek. Als je glyfosaat op een verstandige manier gebruikt, is het geen slecht middel."

Een klager vindt hij zichzelf beslist niet en hij ziet volop kansen voor innovatie in de toekomst, maar het frustreert hem wel eens dat de regels steeds strenger worden. Dat geldt ook voor het uitrijden van mest, over het land waarvoor de overheid nieuwe normen heeft gesteld. "Als ik het zelf mocht bepalen, zou ik meer uitrijden. Niet zoveel mogelijk, maar wel meer dan nu mag."

Te weinig bemesting leidt tot zwakkere gewassen en een grotere kans op ziekten, legt Jan uit. "Dat wat we nu over het land mogen uitrijden, is net niet optimaal. Op deze manier putten we onze grond steeds meer uit. En onze grond is ons kapitaal, dus daar maak ik me wel zorgen om. De schreeuwende minderheid, actiegroepen bijvoorbeeld, hebben naar mijn idee op dit moment te veel invloed op het beleid. Het boerenverstand moet terugkomen bij de beleidsmakers."

"Iemand roept iets, bijvoorbeeld over het halveren van de veestapel, en dan gaat de politiek daarmee aan de slag. Zo lijkt het tegenwoordig te gaan. Je krijgt daardoor meer hap-snap-beleid in de landbouw."

Gert heeft zelf geen vee. Hij zit al vanaf 1987 in de bloementeelt en heeft een bollenkwekerij samen met zijn zoon en een vroegere buurjongen, maar hij toont zich solidair met zijn collega's. De manier waarop de overheid met boeren omgaat, staat hem ook lang niet altijd aan.

"Nu is er iets geroepen over de veestaptel, maar de volgende keer roept iemand van buiten de agrarische sector iets over de aardappel- of bollenteelt", zegt hij. "Het zijn vaak die mensen die de boel polariseren. Daardoor krijg je volgens mij uiteindelijk wel meer eenheid onder de boeren."

Gert kweekt onder meer bollen voor lelies, tulpen, gladiolen en pioenrozen, die daarna de hele wereld over gaan. In de bollenteelt liggen de gewasbeschermingsmiddelen onder een vergrootglas. "Het is de vraag of we in de toekomst nog Roundup mogen gebruiken, maar tegelijkertijd zijn dat soort gewasbeschermingsmiddelen wel onze medicijnen. En we zijn al veel minder gaan spuiten dan vroeger. We telen op een veel milieuvriendelijkere manier en er worden steeds weer nieuwe technieken ontwikkeld. Er zijn volop kansen volgens mij."

Als ondernemer moet je inspelen op ontwikkelingen in de maatschappij, vindt Gert. "Daarbij is het belangrijk dat we de grote zwijgende middengroep in de samenleving bereiken en aan hen uitleggen wat we doen om begrip te kweken. De schreeuwende minderheden aan de uiterst linkse of rechterkant van het spectrum houd je wel, maar het gaat om de grootste groep van de bevolking, die je niet hoort. Hen moet je bereiken."

Mede daarom willen boeren tegenwoordig volgens hem meer dan ooit laten zien hoe ze werken. Gert: "Bij al onze akkers hebben we informatieborden staan waarop we verwijzen naar onze website en Facebookpagina. Verder zitten we op Twitter en Instagram. Daarnaast geven we rondleidingen en voorlichting en doen we bijvoorbeeld mee aan Tulpenpracht bij Nacht. Zo laten we de mooie kanten van ons vak zien."