Assenaar strijdt vergeefs voor redding van monumentale waterpomp

De zandstenen waterpomp is het oudste monument van Assen, maar staat te verpieteren op de Zuiderbegraafplaats (Rechten: Lucas Ocken)
De zandstenen waterpomp is het oudste monument van Assen, maar staat te verpieteren op de Zuiderbegraafplaats
Assenaar Lucas Ocken wil het oudste monument van Assen, een zandstenen waterpomp uit de 17e eeuw, van de ondergang redden. Die staat volgens hem nu de verkommeren op de Zuiderbegraafplaats en is deels gesloopt. Hij wil de pomp naar het museumpleintje verplaatsen, voor de toegang van het Drents Museum.
Ocken is er al een poos mee bezig om de historische waterpomp onder de aandacht te brengen en voor de toekomst veilig te stellen. Zo werd een grote bronzen bol die ter versiering op het monument was aangebracht toen het bij de graven kwam te staan, er een tijd geleden al vanaf geroofd. En ook de originele hengel die aan de waterpomp zat, is verdwenen. Ocken ziet de teloorgang met lede ogen aan. Ten einde raad stuurde hij een brief naar de gemeenteraad. Hij wil actie.

Waterpomp dichterbij huis

Zijn plan is dat de gebeeldhouwde waterpomp wordt verplaatst naar het Jacob Cramerpleintje, pal voor de deur van het Drents Museum. Daarmee zou het monument weer dichterbij huis komen. Want ooit stond het in de tuin van het historische Ontvangershuis, één van de oudste huizen van Assen aan de Brink.
(verhaal gaat verder onder de foto)
De waterpomp werd op de begraafplaats gesierd met een bronzen bol, maar die is spoorloos verdwenen (Rechten: RTV Drenthe)
De waterpomp werd op de begraafplaats gesierd met een bronzen bol, maar die is spoorloos verdwenen
De laatste bewoner van het Ontvangershuis was lerares Martha Anna von der Möhlen, die Duits gaf aan de Rijks HBS in Assen. Zij verkocht het pand in 1955 aan de provincie Drenthe voor uitbreiding van het Drents Museum. Met die verkoop verdween ook de karakteristieke waterpomp uit de tuin.

Waterpomp te kwetsbaar

Want kort voor de overdracht, liet juffrouw Von der Möhlen de zandstenen pomp vanuit de tuin verplaatsen naar een nieuw gedolven graf op de Zuiderbegraafplaats. In dat graf kwamen de uit Dinxperlo overgebrachte kisten van haar moeder, haar stiefvader en diens broer te liggen. En zijzelf werd in 1978 in het graf bijgezet.
Maar volgens Ocken is de Zuiderbegraafplaats 'veel te onbeschermd'. "Er is geen toezicht op, en er zijn in het verleden al heel wat historische graven vernield. Ook is er al eens hekwerk van de begraafplaats verdwenen. En de gemeente Assen wil het toegangshek van de begraafplaats 's avonds niet afsluiten. Zo'n kwetsbaar monument hoort daar niet. Het verdient het om teruggeplaatst te worden naar de stad."
Volgens Ocken zijn er verder geen nabestaanden die het graf verzorgen. "En documentatie over het graf is in de gemeentelijke administratie zelfs niet meer aanwezig", aldus Ocken. Dat maakt volgens hem de weg vrij om het historisch waardevolle monument terug te halen naar het centrum.

Zonnewijzer erop

Ocken heeft ook al een idee wat er op de pomp moet komen te staan. "De zonnewijzer die met het opknappen van de tuin achter het Ontvangershuis is verdwenen. Het Drents Museum zet nu Triton als fontein in het midden. Dan kan de zonnewijzer mooi een nieuwe plek krijgen, bovenop de waterpomp. Want volgens mij was dat ook bij het origineel ooit zo, dat er een zonnewijzer op de waterpomp stond. En zo zijn zowel het Drents Museum, als de stad straks een schitterend monument rijker", stelt Ocken.
Lucas Ocken wil de historische waterpomp terug naar de stad halen (Rechten: Lucas Ocken)
Lucas Ocken wil de historische waterpomp terug naar de stad halen
Maar de Assenaar kan hiervan blijven dromen. Want volgens de gemeente 'gaat dit niet gebeuren'. De waterpomp blijft waar deze nu is, zo laat woordvoerder Claudia Mulder namens de gemeente weten, en dat is op de Zuiderbegraafplaats.

'Grafmonument blijft op plek'

"Het graf van mevrouw Von der Möhlen staat op de lijst van cultuurhistorische graven in Assen. Dat zijn vaak graven met een bijzondere vormgeving, die een deel van de geschiedenis van Assen vertellen. Wij vinden dat dit verhaal het beste tot zijn recht komt op de plaats waar het grafmonument nu staat", aldus de gemeente.
De Zuiderbegraafplaats staat ook op de provinciale monumentenlijst vanwege de hoge cultuurhistorische waarde. "Het geeft een beeld van de grafcultuur en de funeraire architectonische ontwikkelingen in Drenthe vanaf het einde van de negentiende eeuw tot de periode vlak voor de Tweede Wereldoorlog. Verwijdering van één van de grafmonumenten zou afbreuk doen aan het cultuurhistorisch karakter."

Laatste wens respecteren

Ook is het volgens de gemeente de uitdrukkelijke wens van de overledene geweest om de voormalige pomp onderdeel te laten zijn van het familiegraf. "Die wens willen wij respecteren. En het verwijderen van dit beeldbepalende element zou bovendien betekenen dat het graf nauwelijks nog zichtbaar is", aldus woordvoerder Mulder.
Het Drents Museum was ook door Ocken benaderd met de vraag of de zonnewijzer uit de tuin van het Ontvangershuis op de waterpomp kon, en of het monument daar voor de deur kon staan. Maar directeur Harry Tupan verwijst naar de gemeente. "Als zij het niet willen, dan is dat zo, en blijft het op de begraafplaats. Daar heb ik voor de rest geen mening over. Maar het is zeker een monumentaal stuk met geschiedenis. Daar moet je zorgvuldig mee omgaan."

Ocken: 'Het zij zo'

Lucas Ocken reageert teleurgesteld. "Ik vind dit echt doodzonde. Maar ach, wat moet ik er van zeggen? Documenten over het graf zijn er niet meer, dus over de wens van de voormalige eigenaresse is niets bekend. De rechten van het graf zijn, omdat er geen nabestaanden of geregistreerden zijn, inmiddels aan de gemeente vervallen. Ik had gehoopt dat ze dit oudste monument van Assen van z'n kwetsbare plek hadden willen halen, om het voor de toekomst te behouden. Maar ik wil geen roepende zijn in de woestijn. Dan zij het maar zo", besluit hij. "Ik heb ervoor gestreden. Ik hoop dat in elk geval de aandacht is gewekt voor dit soort bijzondere monumenten."

Heb je een nieuwstip, nieuwe informatie óf heb je een foutje gespot? Stuur een bericht, foto of filmpje via WhatsApp of mail de redactie.