Corona geen hoofdthema in de kerk, maar hoop en houvast belangrijk

We vroegen twee dominees en een priester naar de manier waarop zij deze coronatijd duiden.

"De viering is nooit los te koppelen van de tijd van nu. Aan de ene kant is er het verhaal van de actualiteit, aan de andere kant proberen we het verhaal van de Bijbel te blijven vertellen", zegt dominee Betty Gras van de Ontmoetingskerk in Zuidwolde. "De kern is volgens mij bemoediging, het gaat om het volhouden. Zondag hebben wij een kinderviering met het thema: Hou vol! waarin het verhaal van Daniël centraal staat." In het verhaal doorstaat de profeet barre omstandigheden zoals de leeuwenkuil.

Volgens Gras kan het geloof voor een breder perspectief op de actualiteit zorgen. "Het geloof kan mensen er bovenuit tillen door een mooi lied bijvoorbeeld. We zitten er nu middenin maar we leven in een groter kader. Er komen andere tijden."

En juist die gedachte, van andere tijden, is de hoop die Gras wil meegeven aan haar gemeente. "God is ons nabij. Je kunt ook inspiratie en moed putten uit deze tijd. We moeten zelf heel veel doen, maar God trekt hierin met ons op. Hij laat ons niet in de steek", luidt haar boodschap.

Maar valt de aanwezigheid van God te rijmen met een coronavirus dat bij een deel van de bevolking tot enorme gezondheidsproblemen leidt? "Het verschilt per gemeente of de vraag over een bedoeling van God gesteld wordt. Ik merk dat niet bij ons", antwoordt ze. Veel andere onderwerpen die voor corona belangrijk waren, vormen bij huisbezoeken nog steeds de hoofdmoot. "Veel dingen gaan door, heeft iemand een ziekenhuisbezoek, dan gaat het daar over. Als iemand te maken heeft met een overlijden, gaat het over verlies. Iedereen heeft nog steeds een eigen verhaal."

Desalniettemin zorgt het coronavirus dat een belangrijk gespreksonderwerp actueler is dan ooit: eenzaamheid. Ondanks het naoberschap, missen mensen contact. Gras hoopt dat ook in die gevallen de positieve kanten boven komen drijven. "Als je veel alleen bent, kan dat verstilling brengen. Misschien ontdek je nu andere manieren waarop God dichtbij is."

Corona is al lang niet meer het hoofdthema van predikant Jan Bos van de Jacobuskerk in Rolde. "In het begin, in maart, ben ik er heel erg op ingegaan. Dat is minder geworden. Iedereen is er al elke dag mee bezig, de kranten staan er vol mee. Er spelen ook nog andere dingen in het leven. In gebeden komt het wel telkens weer terug", vertelt Bos.

"In maart waren we bezig met de tien plagen, waarmee de farao van Egypte werd gestraft en waardoor hij toegaf en het volk Israël liet gaan. Wij ervaren corona ook als een plaag. Is corona ook een straf van God?", stelde Bos destijds de vraag.

Die vraag beantwoordt hij zelf met nee. Zijn kerk koppelt tegenslagen niet meteen aan bedoelingen van God. "Dat wordt meer gedaan door mensen van buiten de kerk, denk ik", licht hij toe. "Alles staat in de schaduw van corona. Maar andere dingen gaan gewoon door en we willen ook uitleggen wat de Bijbel ons wil zeggen."

In tussenzinnetjes komt corona alsnog aan bod bij Bos, maar ook andere actuele zaken als Brexit, de situatie in de Verenigde Staten en het klimaat komen aan de orde. "Ik zie het virus als een kans. Wat mij betreft is het een kans om te kijken hoe wij leven. Leven we zoals het zou moeten?", luidt zijn volgende vraag.

Volgens Bos zorgt de coronatijd voor rust en gaan we anders om met ruimte. "Moeten we niet veel meer toe naar een kleiner leven, waarin we niet te veel ruimte innemen, goed omgaan met de aarde en betere keuzes maken?" Retorische vragen, want zelf zou de dominee ze allemaal volmondig met 'ja' beantwoorden.

Zoals het coronavirus met golven komt, zo lijkt ook de aandacht voor zijn boodschap met golven te komen. In het begin zorgde het virus voor een 'enorme verbondenheid' vertelt Bos. "Diensten kwamen heel dichtbij, er luisterden 500 á 600 mensen naar een online dienst." Normaal gesproken gaan er 80 tot 100 mensen naar de kerk in Rolde en luisteren nog zo'n 50 mensen vanuit huis mee. "Maar ik merk nu dat het inzakt. Mensen zien elkaar minder en ik merk dat het tussen de handen wegglipt. Het is een verslagenheid die doordringt."

Met nieuwe initiatieven hoopt hij de hoop en verbondenheid weer terug te brengen. Bijvoorbeeld met een mondkapjes- en posteractie waarop de woorden 'Houd moed, heb lief' prijken, mogelijk samen met meer doordeweekse video's.

"We moeten het virus van de liefde verspreiden, het antwoord op het virus is elkaar nog meer in de gaten houden. We moeten het positieve eruit halen."

Vanaf het begin van de coronatijd zoekt priester Tjitze Tjepkema manieren om de katholieken van de Rooms-Katholieke kerken in Nieuw-Schoonebeek, Weiteveen, Schoonebeek, Coevorden en Steenwijksmoer te bereiken.

Maar corona is niet het onderwerp waar veel over gesproken wordt. "Bewust niet. Mensen worden er al mee doodgegooid. Als tijdens de voorbede wordt gebeden voor zieken, dokters en verpleegkundigen snappen mensen dat het daarover gaat, ze zijn niet gek", zegt de priester. "Maar tijdens de viering moet je het kunnen laten vieren, tot rust komen. Tijdens een viering moet je even relaxen, even rustig ademhalen."

Veel vragen kreeg hij niet over het virus. "De vragen zullen wel leven, maar mensen stellen die vragen niet aan mij. Ze praten er niet veel over hier in Zuidoost-Drenthe", constateert Tjepkema. 'Het is zoals het is en we moeten er het beste van maken', kenmerkt volgens hem de mentaliteit. "Het kan ongemakkelijk overkomen om te directe vragen te stellen. Ik sta er wel voor open uiteraard."

Hij vermoedt dat het met de geschiedenis van het gebied heeft te maken. "Vraag dit in Assen of Hoogeveen en je krijgt hele andere antwoorden. Ze hebben hier in het verleden veel meegemaakt en verwerken dat vaak door te werken. Ze houden van aanpakken, praatjes vullen geen gaatjes. Je kunt eindeloos redeneren, maar je kunt ook je moeder opzoeken die bezoek nodig heeft. Binnen de grenzen die ons worden gesteld leven de mensen door, dat vind ik heel knap."

Wat heeft de priester dan voor rol, als de mensen hun zorgen en verdriet op andere manieren verwerken? "Wat ik wil uitstralen is basisvertrouwen, basic trust. Rust te midden van de onrust. Wat er ook gebeurt, er is een basis om op terug te vallen: ons geloof", legt de geboren Fries uit. "Laten we het virus niet bagatelliseren, maar ook niet groter maken dan het is." Dat is makkelijker zolang het virus niet binnen de gemeenschap uitbreekt. "Hier in Noord- en ook in Oost-Nederland zijn we redelijk de dans ontsprongen. Dat komt ook door voorzichtigheid en gedrag."

Tjepkema ziet een verhaal uit de Bijbel als mooie metafoor voor de situatie waar we in verkeren, de paus gebruikte dat op het lege Sint-Pietersplein eerder dit jaar. "Het verhaal van het schip in de storm op zee. Jezus zit met ons in die storm, waarin we met elkaar opgescheept zitten. We moeten niet al te veel overstuur raken en niemand moet overboord, ook al kunnen we geen kant op: we zitten met z'n allen in hetzelfde schip."

Door de woorden van Jezus ging de storm uiteindelijk liggen. Tjepkema hoopt dat ook de coronagolven gaan liggen. Voor het Hoogfeest van Allerheiligen en de naderende herdenking van de overledenen tijdens Allerzielen zal dat nog niet het geval zijn. Maar voor de 'grootste uitdaging', Kerstmis, hoopt hij vurig op een betere situatie.