Hoe krijg je meer Drenten in de Tweede Kamer?

Op 15, 16 en 17 maart zijn de kamerverkiezingen, door corona over meerdere dagen (Rechten: ANP/Marco de Swart)
Op 15, 16 en 17 maart zijn de kamerverkiezingen, door corona over meerdere dagen
Het CDA wil de oververtegenwoordiging van de Randstad in de Tweede Kamer aanpakken. Van de 150 Kamerleden die in 2017 gekozen werden komen er 97 uit de provincies Noord-Holland, Zuid-Holland en Utrecht. Dat is bijna tweederde. In 2008 was ruim de helft Randstedeling.
Het aantal Kamerleden uit de Randstad is de afgelopen jaren alleen maar gegroeid. 39 procent van alle Kamerleden komt uit de steden Amsterdam, Den Haag, Rotterdam of Utrecht, terwijl maar 13 procent van de hele Nederlandse bevolking in die steden woont.

Randstedelijke bril

Omdat ook nog eens veel ambtenaren in de Randstad wonen, wordt er met een 'Randstedelijke bril' beleid gemaakt voor het hele land. Beleid dat sommige regio's niet past of waarbij regionale problemen over het hoofd worden gezien.
"In de Kamer praten we over een lerarentekort, terwijl we in het Noorden op een aantal plekken een leerlingentekort hebben. En in de Randstad is er een fileprobleem, terwijl wij hier ons druk maken omdat de bus niet meer rijdt," schetst het Drentse CDA-Tweede Kamerlid Agnes Mulder uit Assen zo maar eens twee verschillen.

Hoe wil het CDA regionaal kiezen?

Het CDA wil daarom de manier waarop we de Tweede Kamerleden kiezen veranderen in een gedeeltelijk districtenstelsel. 100 van de 150 Kamerleden moeten regionaal worden gekozen, per kiesdistrict. Nederland zou tussen de 12 en 15 kiesdistricten moeten hebben. Het gedeeltelijk regionaal kiezen lijkt op de manier waarop de Denen het doen.
Mulder is voorstander van het gedeeltelijke districtenstelsel. Niet alleen omdat het in het verkiezingsprogramma van haar partij staat, maar haar ervaring van de afgelopen jaren is dat je als regionaal Kamerlid altijd een paar stappen extra moet zetten om het noordelijke geluid te laten horen.
Mulder en haar plaatsgenoot Erik Ziengs van de VVD zijn nu de enige twee Drentse Kamerleden. "Als het er wat meer zijn, zoals vroeger toen er ook Drentse PvdA'ers in de Kamer zaten, kun je samen de regio beter vertegenwoordigen in Den Haag." En Mulder is ervan overtuigd dat als je specifiek gekozen bent voor jouw regio, je als Kamerlid ook een harder geluid kan laten horen binnen je eigen Tweede Kamerfractie.
Agnes Mulder met het Groninger PvdA Tweede Kamerlid William Moorlag (Rechten: serge vinkenvleugel RTV Drenthe)
Agnes Mulder met het Groninger PvdA Tweede Kamerlid William Moorlag

Dit helpt Drenthe niet echt

Professor Caspar van den Berg van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) doet uitvoerig onderzoek naar regionale vertegenwoordiging. Een districtenstelsel zoals het CDA dat wil, helpt Drenthe volgens Van den Berg niet echt veel. "Ga voor het gemak uit van vijfhonderdduizend inwoners, gedeeld door 17 miljoen is 2,9 procent. Ofwel 3 zetels van de 100 bij evenredige vertegenwoordiging. Met een beetje geluk staat er nog een Drent hoog op een kieslijst van een partij en wordt die gekozen in de overgebleven 50 landelijk te kiezen Kamerleden. Dan heeft Drenthe 4 van de 150 zetels, dat is dan een verdubbeling van het huidige aantal, maar op het totaal in de hele kamer zal dat geen aardverschuiving teweeg brengen."
Overigens kun je in het huidige kiessysteem als regio ook een beetje geluk hebben. Groningen heeft vijf Tweede Kamerleden, volgens Van den Berg één te veel als je per kiesdistrict zou stemmen en naar het aantal inwoners van Groningen kijkt.

Diversiteit

VVD-Tweede Kamerlid Erik Ziengs uit Assen voegt toe: "Kleine partijen gaan bij regionale verkiezingen in een districtenstelsel buiten de boot vallen, omdat ze dan niet niet genoeg stemmen halen voor een zetel. Dus dan krijg je weer een ander probleem, want je levert aan diversiteit in."
Volgens Ziengs is het districtenstelsel in het verleden ook regelmatig als discussiepunt binnen zijn partij voorbijgekomen. Het is volgens hem vooral een punt van oudere VVD'ers. Hij snapt het wel. "Regio's voelen zich achtergesteld omdat de kandidaat-Tweede Kamerleden onvoldoende uit de regio komen. Partijen hebben de afgelopen jaren gekozen op kwaliteit." Daarbij was volgens hem van ondergeschikt belang uit welke regio je komt.
Het kabinet zelf denkt aan een kleine wijziging van het huidige kiesstelsel, waardoor het gemakkelijker wordt met voorkeurstemmen in de Kamer te komen. Professor Van den Berg geeft wel een waarschuwing af: "De meeste mensen stemmen gewoon op de nummer 1 van de kieslijst van hun partij."
Professor Caspar van den Berg van de Rijksuniversiteit Groningen (Rechten: Rijksuniversiteit Groningen)
Professor Caspar van den Berg van de Rijksuniversiteit Groningen

Andere oplossingen?

Ziet de professor dan niets in een vorm van 'regionale verplichting' als aanpassing van het huidige kiessysteem? "Dat wordt een hele lange weg. De grondwet biedt niet zoveel ruimte. Als je de grondwet moet aanpassen ben je wel even bezig en haal je erg veel overhoop."
Van den Berg vindt wel dat er wat moet gebeuren. Hij ziet binnen het huidige kiessysteem drie oplossingen. Eén: Je stemt op een persoon uit jouw regio of iemand waarvan je vindt dat hij of zij goed weet wat er in jouw regio speelt al woont diegene er niet. Maar dit vergt veel aan de kant van de kiezer, die moet zich echt verdiepen. Dus hoe kansrijk is dat?
Een tweede optie is dat partijen veel meer regionale kandidaten op hun lijst moeten zetten. "Zeker als je zegt een brede volkspartij te zijn", vindt Van den Berg. Een derde mogelijkheid is de verkiezingsprogramma's regionaler te maken, zoals nu CDA en PvdA doen.

Meer het land in

Tweede Kamerleden moeten ook gewoon meer het land in vindt de professor, of ze nou uit de regio komen of niet. Maar dat moet je wel op een zinvolle manier doen, zegt het Drentse VVD-Tweede Kamerlid Erik Ziengs. "Het heeft niet zoveel zin om iedere vrijdag spreekuur in een regio te houden." Hij herinnert zich het Drentse PvdA-Kamerlid Niesco Dubbelboer, die met zijn Volkswagenbusje de provincie in ging om spreekuur te houden. "Dat leverde ook niet zoveel op."
Zijn CDA-collega Mulder vult aan. "Ik loop op zaterdag vaak een rondje in de Asser binnenstad en dan word ik veel aangesproken. Langs de lijn van voetbalclub ACV hoor ik ook veel. Mensen komen alleen maar bij je als ze echt iets op hun lever hebben. En het kan zijn dat je bij een spreekuur telkens dezelfde mensen ziet die vervolgens dan verwachten dat jij persoonlijk hun probleem oplost." Zelf op onderzoek uit gaan en een laagje dieper kijken dan alleen naar de klacht, is het devies van Mulder.
Mulder en Ziengs zijn beiden regelmatige gasten in het Radio Drenthe-programma Cassata waar ze ook veel horen over wat er in de regio speelt. Dat heeft meer zin volgens Ziengs. En je moet vooral veel contact houden met je collega's uit gemeenteraden en Provinciale Staten en daarmee samenwerken, vinden beide Drentse Kamerleden.
Erik Ziengs te gast in het radio Drenthe programma Cassata (Rechten: Margriet Benak / RTV Drenthe)
Erik Ziengs te gast in het radio Drenthe programma Cassata

Den Haag signaleert het wel

Volgens professor Van den Berg komt de proteststem bij Tweede Kamerverkiezingen nu veel meer uit de regio dan begin deze eeuw: "In de tijd van Pim Fortuyn waren het vooral Randstedelijke inwoners die zich niet meer herkenden in de wijk waar ze woonden. Maar nu zijn er veel proteststemmen op de SP, 50Plus en Forum voor Democratie die uit de randen van het land komen. Dat wordt nu wel gesignaleerd in Den Haag."
<p>Caspar van den Berg doet momenteel samen met Bram van Vulpen een groot onderzoek naar regionale representatie in Den Haag. Zowel over- als ondervertegenwoordiging komt aan bod en wat dat doet met de politieke besluiten die genomen worden. Eind dit jaar moet dat onderzoek klaar zijn.</p>

Heb je een nieuwstip, nieuwe informatie óf heb je een foutje gespot? Stuur een bericht, foto of filmpje via WhatsApp of mail de redactie.