Katknuppelen en andere Drentse midwintertradities

Het boek is geschreven en samengesteld door Henk Nijkeuter, Abel Darwinkel en Rik Klaucke. "Als katknuppelen nu nog zou bestaan, zou het meteen weer verdwijnen. Een levende kat wordt in een ton gestopt, die wordt dichtgespijkerd en volwassen jongemannen gooien met knuppels naar die ton. Wanneer de ton kapot gaat en de kat ontsnapt, heeft de laatste gooier gewonnen. Waarom? Geen idee", gniffelt Darwinkel. Hij vertelt er bij dat de traditie in 1875 al werd verboden.

"Slepen - da's ook zoiets - wordt hier en daar nog steeds gedaan, met Oud en Nieuw", weet Darwinkel. "Wij sleepten ook nog in mijn jeugd en bij mensen die je niet mocht, daar ging je over de schreef. Dan werd er bijvoorbeeld rotzooi voor de deur gelegd. Er zit iets van een afrekening in.

Oud en Nieuw is volgens Darwinkel het moment om soms 'even flink los te gaan'. "Daar wordt ook veel bij gedronken. Van overheidswege wordt al eeuwenlang geprobeerd om dat een halt toe te roepen."

"Het ijzerkoekenoproer in Coevorden in 1770 is ook zo'n voorbeeld. Het nieuwjaarslopen werd verboden door de autoriteiten en de arme bevolking pikte dat niet", legt Darwinkel uit. "De mensen kwamen in opstand en onder druk daarvan werd het verbod uiteindelijk niet uitgevaardigd. Uiteindelijk natuurlijk wel, want al die bedelfeesten zijn verdwenen."

Sint Maarten is het enige 'bedelfeest' dat vandaag de dag ook nog wordt gevierd. Sinterklaaslopen en Sint Steffen zijn volgens Darwinkel al wel verdwenen. "Jongemannen gingen op Tweede Kerstdag - want op Eerste Kerstdag mocht je niks - te paard en zonder zadel van kroeg naar kroeg. Ze waren ook een beetje op zoek naar meisjes. En jongemannen op paarden waren vast wel interessant voor de jonge, ongetrouwde dames. Daar kwam ook weer drank aan te pas. Ook waren en 'onvriendelijkheden' tussen jongemannen uit verschillende dorpen."

Naast typische Drentse tradities uit heden en verleden biedt het boek volop literatuur en poëzie, geschiedenis en achtergronden. Over het kerstfeest bijvoorbeeld. Darwinkel: "Het kerstfeest zoals we dat nu kennen is nog geen tweehonderd jaar oud. Dat komt vooral door Dickens en ook door de moderne tijd."

Over Dickens gesproken: Darwinkel vertaalde diens beroemde 'Christmas Carol' in het Drents: Een kaarstdaogenverhaol. De hoofdpersoon Scrooge heet in zijn versie Graoperd en diens overleden compagnon Marley is tot Maris omgedoopt. "Ik heb er een vrije Drentse bewerking van gemaakt en zo veel mogelijk naar deze tijd verplaatst. En ik heb het typische negentiende-eeuwse Londen er wat uitgehaald."