'Landbouw uitstootvrij maken is beste oplossing voor stikstofprobleem'
18 november 2020, 19:26 • 4 minuten leestijd
We moeten niet de stikstofneerslag aanpakken, maar de stikstofuitstoot stopzetten. En dat kan de grootste producent van stikstof, de intensieve veehouderij, prima zelf. Zonder dat de veestapel moet worden ingekrompen. Dat betoogde emeritus-hoogleraar agronomie Rudy Rabbinge vanmiddag in Provinciale Staten.
Rabbinge is wars van opkopen van boerenbedrijven en stikstofhandelsystemen want die kosten te veel, lossen het probleem niet op en maken de melkveehouderij kapot. Dat is in een notendop de boodschap die hij Provinciale Staten meegaf in een hoorcollege inclusief vragenuurtje over stikstof.
Waar komt al onze stikstof vandaan?
Stikstof komt voor een flink deel uit de landbouw. Rabbinge geeft een historisch lesje: "Het probleem is 50 jaar geleden begonnen, toen begonnen we aan intensievere en niet grondgebonden landbouw. Mestoverschotten waren er al in de jaren '70, maar die werden eerst ontkend, later genegeerd en pas veel later schoorvoetend erkend. Halverwege de jaren '90 kwamen de Drentse milieuminister Margreeth de Boer en landbouwminister Jozias van Aartsen met een mineralensysteem: hoeveel gaat er in en hoeveel gaat er uit? Het MINAS."
De landbouw en vooral de veehouderij is de grootste stikstofproducent. Rabbinge splitst uit: kippenhouderijen en akkerbouw zijn maar voor een klein deel verantwoordelijk, varkensboeren voor een groter deel, maar dat deel neemt al af. Het grootste deel komt van de intensieve melkveehouderij. Steeds meer koeien, steeds hogere opbrengsten, steeds meer mest en dus steeds hogere uitstoot.
De uitstoot van de landbouw kan naar nul
Maar volgens Rabbinge kan zowel in de akkerbouw als in de intensieve veehouderij de uitstoot van stikstof terug naar nul. "Meer koeien in de wei, dat zorgt al voor minder uitstoot. Urine en mest gaan gelijkmatiger en gescheiden de grond in. En stallen zijn prima uitstootvrij te maken. Innoveren is zinvoller en goedkoper dan boerenbedrijven uitkopen en het aantal koeien verminderen. Uitkopen en opkopen kost miljarden. Dat moet je alleen in uitzonderlijke gevallen doen", doceert de Drentse landbouwdeskundige.
Stallen honderd procent emissievrij maken is, als we het eenmaal in de vingers hebben, ook een prima exportmodel denkt Rabbinge. Rabbinge's verhaal lijkt koren op de molen van landbouwgedeputeerde Henk Jumelet.
Stoppen met drijfmest
Rabbinge: "We moeten in de akkerbouw op het juiste tijdstip, op de juiste manier en met de juiste soort en hoeveelheid bemesten. Dus geen drijfmest in februari wanneer de grond het nog niet nodig heeft, doe dan vaste mest. Wacht met de drijfmest tot er gewassen op het land komen en er veel meer voedingsstof nodig is. En als je het echt goed wilt doen zou drijfmest helemaal moeten verdwijnen."
En we moeten volgens Rabbinge ophouden te willen boeren op schrale gronden waar te veel moeite moet worden gedaan om de grond vruchtbaar te houden. "Als je daar toch per se wilt boeren moet het veel minder intensief en zal je genoegen moeten nemen met een ander verdienmodel."
ChristenUnie-Statenlid Harm Henk Veldsema vraagt zich af of dit allemaal wel kan bij wat kleinschaliger landbouwbedrijven. Ligt dan noodzakelijke schaalvergroting en meer uitstoot niet op de loer? Rabbinge: "Dat kan prima, bijvoorbeeld door de inzet van techniek, bijvoorbeeld GPS in de akkerbouw."
Niet in stikstof handelen
Van stikstofhandel zoals met extern salderen tussen bijvoorbeeld een melkveehouder en een bouwbedrijf dat een weg moet aanleggen is Rabbinge al helemaal geen voorstander. Dat gaat leiden tot uitverkoop van de melkveesector aan partijen die de portemonnee veel groter hebben is zijn mening. Het lost ook het probleem van de stikstofuitstoot niet op volgens de hoogleraar.
En voor gesteggel over hoeveel er nu ergens weg moet om een natuurgebied boven de kritische depositiewaarde (KDW, hoeveel stikstof die mag neerdalen) te krijgen is Rabbinge ook geen voorstander. Vooral omdat die KDW berekend wordt door het door boeren fel bekritiseerde Aerius-systeem. "Dat rekenmodel is bedoeld om indicaties te krijgen, niet om beleid mee te maken, dat geven de bedenkers ervan zelf aan", zegt Rabbinge.
<h2>Drentse plan Duurzame Melkveehouderij</h2><p>"En wat vindt u van het Drentse plan Duurzame Melkveehouderij?", vroeg CDA-Statenlid Eline Vedder (zelf melkveehouder). Dat kan volgens Rabbinge wel wat scherper en concreter. Ga pilots doen, ga aan de slag is zijn boodschap.</p><p>Het plan is een samenwerking van provincie, LTO, Natuur en Milieufederatie, Staatsbosbeheer, Drents Agrarisch Jongeren Contact en Natuurmonumenten. Doel is dat er in 2025 in Drenthe zoveel als mogelijk, sprake is van gesloten kringlopen van stikstof, fosfaat en organische stof op gebieds- en bedrijfsniveau.</p>
Waarom luisteren ze in Den Haag niet?
Rabbinge is een invloedrijk deskundige en was lid van de commissie Remkes die het stikstofrapport Niet Alles Kan Overal voor het kabinet schreef en in haar adviezen veel verder gaat dan het kabinet wil. "Waarom wordt er in Den Haag dan toch zo slecht naar u geluisterd?", vroeg PvdA-Statenlid Jos Schomaker aan Rabbinge. Het antwoord van de emeritus-hoogleraar was simpel: "Omdat er te veel verschillende belangen spelen."
En aan de hand van een oud voorbeeld uit Portugal schetst Rabbinge hoe het nog steeds gaat. Rabbinge had jaren geleden al een regio aangewezen waar de grond niet zo geweldig is voor intensieve landbouw en waar ze misschien maar eens wat anders zouden moeten gaan doen. Het politieke antwoord was: dat zouden we graag willen, maar de EU geeft ons grote subsidies om daar op die plek landbouw te bedrijven dus dat gaan we niet doen.
