Herenboeren op matje bij Assen voor overtreden pachtregels

Daar is een hoop ophef over ontstaan. Vooral onder de politiek en andere boeren. Die vinden dat de Herenboeren een voorkeursbehandeling krijgen, en dat het gemeentelijk pachtbeleid riekt naar willekeur. Maar volgens het college van B en W is daar geen sprake van.

Het college geeft toe dat de coöperatie de nieuwe duurzame pachtregels heeft overtreden, die per 1 november voor alle pachtgrond gelden. "We willen de Herenboeren binnenkort op gesprek vragen, aangezien we vooraf geen melding hebben gehad en geen onderbouwing hebben ontvangen." Volgens B en W hebben de Herenboeren inmiddels excuses gemaakt voor de fout.

Met het 'scheuren van grasland' lijkt de club van Herenboeren Assen trouwens dubbel in de fout te zijn gegaan. Niet alleen is het scheuren in strijd met de nieuwe lokale pachtregels. Ook volgens landelijke wet- en regelgeving van het ministerie van landbouw is het omspitten van grasland na september verboden. Er kan wel een ontheffing komen van het scheurverbod. Die moet dan aangevraagd worden bij de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO). En dat is ook niet gebeurd.

Herenboeren Assen is dit najaar officieel opgericht door 240 gezinnen. Allemaal zijn ze mede-eigenaar van de coöperatie, die vooral duurzaam wil werken. Afgelopen maand is de inrichting van Hof van Rhee begonnen op een paar akkers bij Rhee. De Herenboeren pachten daar vanaf 1 november twintig hectare grond van de gemeente, waar eerst twee andere boeren op zaten. Die raakten na jaren ineens de pacht kwijt, omdat de gemeente de Herenboeren graag een plek wou geven.

De coöperatie wil 500 monden van duurzaam voedsel voorzien, met vlees van koeien en varkens, eieren, groentes en fruit. Binnenkort moeten de fruitbomen de grond in, en daarom is afgelopen maand door een loonwerker een stuk grasland gefreesd, wat officieel scheuren heet. In de zwarte grond zijn de fruitbomen makkelijker aan te planten.

Maar dat zwartmaken van de grond had niet gemogen, in elk geval niet zonder ontheffing van Assen, en ook niet van de RVO. De gemeente leek er niet zwaar aan te tillen, en wilde het gedogen. En dat viel in slechte aarde, vooral bij boeren en raadsfracties.

CDA, Stadspartij PLOP en PvdA trokken meteen aan de bel bij het college van B en W. Ze vragen zich af in hoeverre de herenboeren een voorkeursbehandeling genieten. Omdat andere pachters gelijk 'zware sancties' aan hun broek zouden krijgen voor zo'n overtreding, zo zeggen de partijen. Maar volgens het college van B en W is daar geen sprake van. "Ze worden net als alle andere pachters behandeld", zeggen B en W. "Van een uitzonderingspositie is geen sprake", stelt het college.

"Net als bij andere pachters kunnen we het scheuren van grasland alsnog toestaan, en dus tussentijds gedogen, op voorwaarde van een goede onderbouwing", aldus B en W. Omdat die onderbouwing in dit geval ontbrak, moet de Stichting Herenboeren op het stadhuis op gesprek komen.

Of de kwestie nog een financieel staartje krijgt voor de Herenboeren, wegens overtreding van de landelijke stikstofregels, is nog altijd onduidelijk. Eind vorige week gaf Herenboeren Assen zelf al in een verklaring aan, dat ze wettelijk waarschijnlijk niets fout hadden gegaan.

Volgens adviseur Geert van der Veer, die voor Herenboeren Nederland het project Assen begeleidt, zijn ze er bij de rijksdienst RVO niet duidelijk en eensluidend over. "Ik heb nu een paar keer contact met ze gehad: waar de één tegen ons zegt dat er niks aan de hand is, zegt een ander wel dat het fout is gegaan. Duidelijk is dat er iets mis is in de voorlichting, er ontbreekt informatie", zegt Van der Veer.

Het verlossende woord is aan de Nederlandse Voedsel- en Waren Autoriteit (NVWA). Die grijpt in bij een wetsovertreding. "Vandaag heb ik overleg met ze, en dan hoop ik op meer duidelijkheid", zegt Van der Veer. "En als we echt de fout zijn ingegaan, betalen we gewoon een boete. Jammer dat deze hele situatie is ontstaan. Maar we leren ervan."

Overigens hebben de Herenboeren Assen, die per 1 november pachten van de gemeente, officieel niet eens een pachtovereenkomst. Die fout ligt bij de gemeente. Vanwege de invoering van het nieuwe duurzame pachtbeleid, moet de gemeente in alle pachtcontracten de nieuwe duurzaamheidscriteria uit het gemeentelijk beleid opnemen. Dat heeft volgens het college van B en W voor wat vertraging gezorgd, waardoor meerdere pachtovereenkomsten nog niet zijn afgerond. "En dat geldt voor meer pachters."

De coöperatie van Herenboeren heeft voor de opstartfase verschillende subsidies gekregen. Omdat het een bewonersinitiatief is, kregen ze 5.000 euro van Mijn Buurt Assen, waarin Actium en gemeente zitten. Ook kwam er 5.000 uit de pot Vitaal Platteland van de provincie. En van de Asser stichting STILA, die burgerinitiatieven ondersteunt, krijgen ze 10.000 euro.