Uitstrijkje maken kan weer, maar vrouwen blijven weg

Het uitstrijkje wordt gedaan bij de huisarts (Rechten: ANP / Bas Czerwinski)
Het uitstrijkje wordt gedaan bij de huisarts
Het bevolkingsonderzoek naar baarmoederhalskanker in Noord-Nederland loopt door corona niet zo snel als gehoopt. Een deel van de vrouwen gaat niet in op de uitnodiging voor een uitstrijkje, omdat ze de huisarts mijden.
Vrouwen tussen de dertig en zestig jaar krijgen elke vijf jaar rond hun verjaardag bericht dat ze een uitstrijkje kunnen laten maken. Daarmee kunnen voorstadia van baarmoederhalskanker worden ontdekt. In het voorjaar lag dit bevolkingsonderzoek vanwege de uitbraak van het coronavirus tijdelijk helemaal stil. Dat betekent dat de vrouwen die toen jarig waren geen uitnodiging kregen.

Inhaalslag heeft niet gewenste effect

Screeningsorganisatie Bevolkingsonderzoek Noord is daarna begonnen met een inhaalslag en doet twintig procent extra brieven de deur uit. Toch zit het aantal vrouwen dat daadwerkelijk naar de huisarts gaat voor het uitstrijkje nog onder het normale niveau. Dat ligt normaal gesproken op zo'n 57 procent deelname.
Nynke van der Veen van het RIVM zegt tegen RTV Noord: "Niet alle vrouwen durven nu vanwege corona naar de huisarts te gaan. Of ze denken dat de huisarts het te druk heeft."
Om te voorkomen dat teveel vrouwen een controle overslaan, krijgen ze ook de mogelijkheid thuis zelf een uitstrijkje te maken met een speciale zelfafnameset. Die mogelijkheid was er al, maar in de brief staat dit nu duidelijker aangegeven. "Deze set wordt nu meer aangevraagd. Nu is het kijken of ze 'm ook echt gebruiken en indienen. We houden de vinger aan de pols."

Schadelijk voor gezondheid?

Vraag is hoe erg het is als vrouwen het vijfjaarlijkse uitstrijkje later krijgen. Volgens Van der Veen valt dat waarschijnlijk mee. "We zijn er over het algemeen vroeg bij en baarmoederhalskanker groeit heel langzaam."
"Vertraging betekent niet ineens dat je dan heel ernstige kanker hebt voor een grote groep. Dus als de intervallen wat verschuiven dan heeft dat niet enorm grote consequenties. We vinden het vooral heel fijn dat we het nu gaande kunnen houden en niet zoals in de eerste golf moeten stoppen."
De screeningsorganisatie bekijkt ondertussen wel welke groepen vrouwen wegblijven en of actie dan nodig is. "Zo kunnen we kijken welke vrouwen niet zijn gekomen en die bijvoorbeeld nog een keer uitnodigen", aldus Van der Veen.

Borstkankeronderzoek vertraagt nog meer

Bij het onderzoek naar baarmoederhalskanker speelt in elk geval niet een capaciteitsprobleem; voldoende huisartsen hebben genoeg tijd om de uitstrijkjes af te nemen. Bij het bevolkingsonderzoek naar borstkanker speelt dit wel. Al langer is er een tekort aan laboranten voor het maken van borstfoto's. Door corona is de capaciteit nog beperkter geworden: in de vaak mobiele screeningsunits is te weinig ruimte om met de afstandsregels evenveel vrouwen als voorheen toe te laten. Ook vallen laboranten uit als ze getest moeten worden vanwege klachten of in quarantaine zitten.
Het bevolkingsonderzoek naar borstkanker loopt inmiddels zoveel vertraging op dat het kabinet heeft besloten vrouwen niet elke twee maar om de drie jaar op te roepen. Dit heeft wel direct gevolgen voor de gezondheid; volgens het RIVM zullen hierdoor 57 extra vrouwen per jaar sterven aan borstkanker. Van der Veen: "Borstkanker heeft geen langzaam groeiend voorstadium."
Borstkankervereniging Nederland (BVN) en KWF Kankerbestrijding zijn het niet eens met het besluit om de interval te vergroten en willen met staatssecretaris Blokhuis van Volksgezondheid in gesprek.

Darmkankeronderzoek kan wel doorgaan

Het derde bevolkingsonderzoek dat Nederland kent betreft darmkanker. Ook dit bevolkingsonderzoek heeft stilgelegen, maar dat heeft minder negatieve invloed. Van der Veen: "Dit komt doordat mensen zelf hun ontlasting opsturen." In het laboratorium bekijken onderzoekers of er bloed in zit; dat zou kunnen duiden op darmkanker. "Dit is voor de uitvoering een minder moeilijk programma."

Lees ook:

Heb je een nieuwstip, nieuwe informatie óf heb je een foutje gespot? Stuur een bericht, foto of filmpje via WhatsApp of mail de redactie.