Advocaat vergelijkt gevolgen fipronilcrisis met schade gaswinning
Kippenboeren die miljoenen euro's schade hebben opgelopen tijdens de zogeheten fipronilcrisis, blijven erbij dat ze recht hebben op gedeeltelijke compensatie. De overheid heeft gefaald in het toezicht en daarmee onrechtmatig gehandeld, betoogde de advocaat van brancheorganisatie LTO en zo'n honderd pluimveehouders vandaag voor het gerechtshof in Den Haag. Daarbij werd een vergelijking gemaakt met de schade die de gaswinning in Groningen heeft veroorzaakt.
De Hoge Raad bepaalde vorig jaar dat de overheid deels aansprakelijk is voor schade door de gaswinning. De Staat liet de gaswinning jarenlang doorgaan, terwijl de risico's bekend waren. In de fipronilcrisis komt het volgens de eisers op hetzelfde neer. Zij vinden dat de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) veel eerder had moeten ingrijpen en waarschuwen.
Besmette eieren
De toezichthouder kreeg in november 2016 de eerste meldingen binnen over verdachte zaken bij het bedrijf Chickfriend, de spil in de affaire. Pas in de zomer van 2017 greep de NVWA in. Chickfriend had fipronil gebruikt in een bestrijdingsmiddel tegen bloedluis en op die manier verspreid in honderden kippenstallen. Het leverde eieren op die waren besmet met de verboden stof.
Een aantal Drentse pluimveebedrijven ging maanden op slot door de nasleep van de fipronilcrisis. Omdat bleek dat het bestrijdingsmiddel langdurig in kippen bleef zitten, zagen veel kippenboeren zich genoodzaakt hun dieren te laten afmaken.
'Alleen maar verliezers'
"Het fipronilincident kent alleen maar verliezers", zei de advocaat van de Staat. Ze wees erop dat de sector zelf de eerste verantwoordelijke is voor de voedselveiligheid. Volgens de advocaten van de overheid heeft de NVWA gehandeld "zoals mag worden verwacht". Ze legden uit dat de instantie jaarlijks "vele duizenden meldingen" krijgt en die niet allemaal met spoed kan behandelen.
In een eerste risicobeoordeling werd ingeschat dat de risico's zeer klein waren. Omdat kippen vrij slecht tegen fipronil kunnen, moesten de concentraties wel heel laag zijn, redeneerden experts. Als het gif in eieren terecht zou komen, zou niemand er ziek van worden. Toch moesten alle besmette eieren later van de markt worden gehaald, want het gif blijft verboden.
Emotioneel
Mariska Oving uit Odoornerveen volgde de rechtszaak via een livestream op de voet. Als een van de gedupeerde kippenboeren leverde zij een persoonlijk verhaal aan de advocaat van brancheorganisatie LTO en de pluimveehouders. Dat verhaal werd vandaag in de rechtbank voorgelezen. "Ik heb alles weer opgerakeld", zegt Oving. "Het was best emotioneel om dat terug te horen en wat ons allemaal is aangedaan."
Oving en haar man moesten tijdens de fipronilcrisis al hun legkippen ruimen, tienduizenden eieren vernietigen en de stallen ontsmetten. "Het gevoel van onrechtvaardigheid leeft nog steeds heel sterk. De overheid had veel eerder actie moeten ondernemen, dan had veel leed voorkomen kunnen worden."
Uitspraak volgend jaar
In eerste aanleg kregen de kippenboeren nul op het rekest bij de rechtbank. Ze gingen tegen de uitspraak in beroep. Het Hof doet op 2 maart volgend jaar uitspraak. Mochten de pluimveehouders alsnog gelijk krijgen, opent dat de weg naar een compensatieregeling voor de getroffen boeren. "We zullen opnieuw geduld moeten hebben", weet Oving. "Maar ik blijf hopen op een goede uitkomst. Hoop moet je altijd hebben."
De twee eigenaren van ChickFriend staat nog strafrechtelijke vervolging te wachten. In een andere procedure heeft de rechtbank hen al aansprakelijk gesteld voor schade. De vraag is nog wel in hoeverre er bij hen iets te halen valt.