'Erfgoed Veenhuizen in gevaar door te mooie verhalen van kopers'

Sinds anderhalf jaar staat zeventig hectare grond van het gevangenisdorp te koop, met daarop bos en tachtig monumentale panden. Het Rijk wil ervan af en heeft partijen uitgenodigd om biedingen te doen. In maart moet er een koper in beeld zijn.

Maar de Drentse erfgoedorganisaties zijn bang dat het aanbieden van 'het unieke Werelderfgoed', zoals het Rijk dat al noemt, verkeerde partijen aantrekt, met alle gevolgen van dien.

"Het heet hier ook wel Klein-Siberië", zegt Wim Postma van Stichting Drents Monument. "Stel je voor dat een Russische partij happig is om de de boel te kopen met een hoop geld en een gerenommeerde architect maakt een mooi plan, maar uiteindelijk valt het die koper toch allemaal flink tegen vanwege het beheer en onderhoud, wat denk je dan dat er gebeurt? Neem zo'n verpauperd rijksmonument als Vrede en Recht, waar we nu voor staan en dat dichtgespijkerd is. Wie garandeert ons dat het uiteindelijk niet plat gaat?", vraagt hij zich af.

Ook al belooft het Rijksvastgoedbedrijf bij de verkoop te letten op behoud van Veenhuizen als cultureel erfgoed; de Drentse erfgoedorganisaties zijn er niet gerust op dat het goed komt. Ze zijn bang dat het Rijk 'zwicht voor het grote geld en te mooie verhalen van geïnteresseerde partijen'.

Postma komt meteen met een 'slecht voorbeeld' uit de praktijk, waarbij het Rijksvastgoedbedrijf plechtig had beloofd dat het erfgoed voor de toekomst gewaarborgd was. "Voor Paleis Soestdijk was ook een prachtig beheerplan gemaakt door de kopers. Ook dat ze het als cultureel erfgoed intact zouden laten. Maar nu valt het qua opbrengsten allemaal ineens toch vies tegen en komt de eigenaar met plannen om flats in de paleistuin neer te zetten. Daar zijn we dus ook bang voor met Veenhuizen", legt hij uit.

Ook al gelden er voorwaarden aan de verkoop, zodra de hoogste bieder wint, is Veenhuizen aan haar lot overgeleverd, vrezen de partijen. "Stel dat de koper van het ensemble Veenhuizen zich later niets van de voorwaarden meer aantrekt, door wie wordt die partij dan op de vingers getikt? Onze ervaring is niet het Rijk, want dat heeft het geld binnen en de handen ervan afgetrokken", zegt voorzitter Louwe Dijkema van Stichting Drents Monument.

In januari komen de definitieve biedingen van geïnteresseerde partijen voor het cultuur-historisch erfgoed in Veenhuizen. Voor die tijd willen de Drentse erfgoedorganisatie de ogen openen in Den Haag. "Want we moeten zuinig zijn op ons cultureel erfgoed. De verkoop van deze gebouwen heeft grote maatschappelijke en economische gevolgen. Want in deze rijksmonumenten zitten zo'n 25 bedrijven, met meer dan honderd mensen die er hun boterham verdienen. Wat als straks blijkt dat de koper het hele verhaal financieel niet aankan, en de huur fors moet verhogen? Dan heeft dat een enorme impact", aldus Postma.

In een Open Brief roepen ze de staatssecretaris op om het unieke erfgoed van Veenhuizen bij de verkoop maximaal te waarborgen. Het liefst willen de erfgoedorganisaties een partij die in het verleden heeft aangetoond goed met ingewikkelde erfgoedlocaties om te kunnen gaan. Als voorbeeld noemen ze Stichting het Drentse Landschap, die samen met Stichting BOEI en de Nationale Monumentenorganisatie een definitief bod gaat doen op Veenhuizen.

Wie er uiteindelijk met de buit vandoor gaat, wordt in maart bekend. Vorige week luidde ook de landelijke Bond Heemschut al de noodklok over de verkoop van de rijksmonumenten in Veenhuizen.