Gapers, FC Emmen en corona: de Zoek het uit!-vragen van dit jaar

Drinken de spelers van FC Emmen ook thee tijdens de rust? (Rechten: Dungthuyvunguyen via Pixabay)
Drinken de spelers van FC Emmen ook thee tijdens de rust?
Er zit al weer een jaar vol Zoek het uit!-vragen op. Net als in 2018 en 2019 werden ook in 2020 massaal vragen ingestuurd, over van alles en nog wat. En december zou december niet zijn zonder een terugblik!
Natuurlijk spande corona de kroon. Veruit de meeste vragen die werden ingestuurd gingen over het virus, de maatregelen of de gevolgen van één van die twee.
Maar er werden ook andere vragen ingestuurd. Hieronder een greep uit de vragen, mét in het kort de antwoorden!

Cijferwerk

Eerst maar eens wat cijfers. Er werden het afgelopen jaar om precies te zijn 754 vragen ingestuurd. Hiervan waren er 149 die niét over corona gingen. Daarvan zijn er ruim vijftig beantwoord. Het merendeel van de coronavragen is beantwoord in de verschillende Q&A-sessies die we hadden met onder andere de GGD.
En dan de vragen. Variërend van de betekenis van Drentse woorden, tot de gang van zaken rondom een begraafplaats, je kan het zo gek niet bedenken of het kwam voorbij.

Waar zijn de letters van de DOMO gebleven?

Wie weleens in of bij Beilen is geweest, heeft ze gezien: de grote blauwe letters van de DOMO-melkfabriek. Aan alle kanten van het fabriekspand prijkten de metershoge letters, de grootste in lichtgevend neonblauw.
En nu zijn de letters verdwenen. Mika Booij uit Beilen vroeg zich af waar ze gebleven zijn, en stuurde zijn vraag in naar Zoek het uit!.
Jan-Willem ter Avest is woordvoerder bij FrieslandCampina, en hij legt uit: "De letters zijn er afgelopen september allemaal afgehaald, omdat we als één gezicht verder willen bij FrieslandCampina."
De hamvraag die Mika Booij instuurde is: Waar zijn de letters gebleven? Ter Avest: "Ze zijn niet weg. Ze liggen opgeslagen op het fabrieksterrein, wachtend op een nieuwe bestemming."
De letters liggen nu opgeslagen op het fabrieksterrein (Rechten: FrieslandCampina)
De letters liggen nu opgeslagen op het fabrieksterrein
Wat die bestemming dan zou kunnen zijn, dat weet Ter Avest ook niet. "Ze zijn in ieder geval niet vernietigd. Wie er een plekje voor weet, kan dat altijd aan ons laten weten", besluit de woordvoerder.

Drinken de spelers van FC Emmen thee tijdens de rust?

Bijna elke amateurvoetballer drinkt in de rust van een wedstrijd thee, soms met suiker voor een energieboost! Staat er bij FC Emmen in de rust ook thee? Deze vraag werd ingestuurd door Frank Geertsema uit Wachtum.
De man die dat weet, is Karel Hilbrands, materiaalman bij de Drentse club: "Jazeker staat er thee tijdens de rust. Dat zet ik zelf, dus ik kan het weten", zegt Hilbrands. Mét suiker? "Er staat ook altijd suiker bij ja, maar dat pakken de jongens meestal niet."
Ook niet alle spelers drinken thee, weet Hilbrands. "Vaak zijn er toch wel een stuk of zes, zeven spelers die voor de thee gaan. Maar er wordt ook water gedronken, of sportdrank. Het is maar net waar ze zin in hebben."

Wat zijn gapers eigenlijk, en zijn ze er nog in Drenthe?

De afgelopen tijd is er wat over de gaper te doen geweest in het nieuws. In Amsterdam is namelijk een bekende gaper van de muur gehaald. Bij Zoek het uit! kwam er ook een vraag over binnen: 'Hebben we gapers ook in Drenthe, en wat is het verhaal erachter?'
De gaper in Assen gaapt de mensen nog altijd aan (Rechten: RTV Drenthe / Greetje Schouten)
De gaper in Assen gaapt de mensen nog altijd aan
De enige gaper die er nog is in Drenthe hangt aan een gevel in Assen. Waar voorheen Drogisterij Griever zat aan de Nieuwe Huizen, zit nu een kaaswinkel. De gaper, vaak een uithangbord voor apothekers en drogisterijen, hangt er nog steeds.
De Stichting Farmaceutisch Erfgoed weet alles van de openmondige beelden: "De gaper werd vanaf in ieder geval de late zestiende eeuw in grotere steden als uithangteken gebruikt. In deze periode werd aan een huis nog geen nummer toegekend en diende een uithangteken als herkenbaar punt in het straatbeeld. Een huis werd bijvoorbeeld aangeduid als 'in de oranjeboom', 'in de aap', of 'waar de gaper uithangt'. Door het uithangteken wist je waar het huis was waar je moest zijn."
Pas vanaf het einde van de achttiende eeuw begint de gaper meer en meer het herkenningsteken voor een apotheek en drogisterij te worden.

'Moi!' Waar komt dat eigenlijk vandaan?

Moi! Iedereen die in Drenthe woont kent het, hoort het of gebruikt het woord. Het is de bekendste Drentse begroeting, maar waar komt het eigenlijk vandaan?
Moi wordt niet alleen in Drenthe gebruikt, maar eigenlijk overal waar Nedersaksisch gesproken wordt. In sommige streken, zoals Oost-Groningen, klinkt de groet soms meer als moijeuh. Daarnaast wordt hij ook in de aangrenzende streken Oost-Friesland, Nedersaksen, Bremen en Sleeswijk-Holstein gebruikt en klinkt hij meestal als moin of moin moin. In Zuid-Jutland in Denemarken gebruikt men de groet mojn ook, meestal maar één keer achter elkaar. Ook in het Fins bestaat moi als groet. In het Luxemburgs wordt mojen gezegd.
In het West-Fries komt het woord môj voor. Het is mogelijk dat dit woord afkomstig is uit het Nedersaksische taalgebied. Het Deense mojn heeft deze begroeting aan het Nederduits of misschien het Fries (moarn betekent ochtend of morgen) te danken.
De oorsprong van het woord is niet zeker. Er valt wel over te speculeren: het is misschien een verbastering van morgen in de begroeting goedemorgen.

Waar zijn alle vliegenzwammen gebleven?

Waar zijn alle vliegenzwammen gebleven? Het lijkt alsof er veel minder rode paddenstoelen met witte stippen te zien zijn dan vorig jaar!
Vliegenzwam (Rechten: RTV Drenthe)
Vliegenzwam
Rob Chrispijn is lid van de Paddenstoelenwerkgroep Drenthe, en herkent het beeld van veel minder vliegenzwammen. "Maar de reden daarvoor is lastig te geven. Het kan aan veel verschillende dingen liggen. Zo reageert de ene paddenstoel anders op een hete zomer dan een ander soort paddenstoel. En we hebben na de hete zomer heel veel natte perioden gehad, dat heeft ook weer invloed."
Dat er minder vliegenzwammen zijn, komt misschien ook wel juist doordat het er vorig jaar zo veel waren. Chrispijn: "Er zit een soort golfbeweging in, dat zie je overal in de natuur. Neem een appelboom, als die het ene jaar heel veel appels geeft, is hij het jaar daarop vrijwel leeg. Zo werkt het ook met paddenstoelen."

Met Zoek het uit! een nieuw jaar in

Ook komend jaar gaan we weer met man en macht op zoek naar het antwoord op je vraag. Maar daar hebben we wel je hulp bij nodig! Dus stel je vraag, of geef een tip die kan helpen bij het beantwoorden van andere vragen.

Heb je een nieuwstip, nieuwe informatie óf heb je een foutje gespot? Stuur een bericht, foto of filmpje via WhatsApp of mail de redactie.