Zelf thuis fijnstof meten: onderzoek en nieuwsgierige burgers werken samen

De universiteit zoekt nog mensen die thuis zo'n luchtmeetkastje op willen hangen. Daarmee is te zien hoe het met de lucht in de omgeving is gesteld en de universiteit kan met alle verzamelde data onderzoek doen naar fijnstof.

In het project Onze Lucht meten inwoners van de noordelijke provincies samen met wetenschappers en studenten van de Rijksuniversiteit de hoeveelheid fijnstof in de lucht. Inmiddels hangen er 900 kastjes in het Noorden waarvan er zo'n 400 werken. Theo Hoving uit Meppel heeft er ook eentje opgehangen in de nieuwe woonwijk Nieuwveense Landen, hij is vooral benieuwd wat de invloed van de N375 is.

Het bijzondere van het project tussen inwoners, wetenschappers en studenten is dat er straks door de vele zelfbouwkastjes van de universiteit op grote schaal gemeten kan worden in een gebied waar weinig officiële meetstations zijn. Zo ontstaat een enorme luchtmeetbibliotheek waar iedereen - ook de mensen met een meetkastje thuis - gebruik van kunnen maken. De gegevens gaan ook naar het RIVM, die vanwege de nationale gezondheid de luchtkwaliteit in de gaten houdt.

Drenthe heeft dus nog best wat blinde vlekken. Jurriens wil het liefst dat er per viercijferige postcode een kastje komt te hangen. Dan komt er zoveel mogelijk data verspreid over Drenthe binnen. Met subsidie van de provincie Drenthe wordt nu geprobeerd de missende postcodes op te vullen. De kastjes kosten 50 euro. Een aantal gemeenten betaalt de helft van de aanschaf. Voor gemeenten die niet willen bijdragen staat de provincie garant via de subsidie, zodat een eigen kastje thuis maar 25 euro kost.

"Het noorden is één van de gebieden in ons land waar de lucht het schoonst is, dat willen we natuurlijk graag zo houden en het liefst dat het in de toekomst nog schoner gaat worden", zegt Theo Jurriens van de RUG. Toch zijn hier ook fijnstofproblemen door industrie, landbouw, verkeer en op plekken waar veel houtkachels zijn.

Ook grote tijdelijke pieken zijn te zien, zoals tijdens de Duitse paasvuren in 2019. Wat in het fijnstofmeetnet ook goed te zien was: het vuurwerk van de jaarwisseling 2019-2020. De grafiek schoot toen als een piek omhoog vanwege de vele tonnen fijnstof die ineens in de lucht kwamen door ontploffend vuurwerkkruit.

De fijnstofdeeltjes worden in het kastje gemeten in twee soorten: klein en superklein. De superkleine deeltjes zijn volgens wetenschappers het gevaarlijkst zijn onze longen en gezondheid.

De kastjes komen van een bedrijf uit Weiteveen en het lijkt op een gewone elektriciteits-lasdoos voor buiten. Het is een kleine stofzuiger waarin een laser meet wat de samenstelling van de opgezogen deeltjes is.

Er stonden vanuit de RUG hulptroepen klaar voor het geval dat mensen het toch ingewikkeld vinden het kastje zelf thuis in elkaar te zetten. Maar die kunnen door het coronavirus niet bij mensen op huisbezoek. Maar volgens de beide Theo's is het met de bijgeleverde handleiding goed te doen.

Wil je meer weten, kijk dan op de website www.onzelucht.nl.