Rechters volgende week op bezoek bij vader boerderijgezin Ruinerwold

De rechtbank wil proberen om in gesprek te komen met de 68-jarige Van D. De man heeft vier jaar geleden een zware beroerte gehad en is deels verlamd. Communicatie in de vorm van spreken en schrijven met hem blijkt nagenoeg onmogelijk. Onduidelijk is of de man ook in staat is te begrijpen wat exact de beschuldigingen zijn en waarom hij vervolgd wordt.

Volgens het wetboek van strafrecht moet vervolging worden stopgezet als een verdachte niet in staat is de strekking van de strafvervolging te begrijpen. Dat kan door gebrekkige ontwikkeling of door een ziekelijke stoornis van zijn geestvermogens.

De man werd vorig jaar onderzocht door verschillende deskundigen van het Pieter Baan Centrum (PBC). Uit het rapport wordt niet glashelder wat nu precies de geestelijke vermogens zijn van Van D.

Advocaat Robert Snorn van de Ruinerwold-vader was er na het verschijnen van het rapport klip en klaar over: hij vindt dat de zaak tegen zijn cliënt gestopt moet worden. De psychiater van het PBC zou hebben vastgesteld dat Gerrit Jan van D. waarschijnlijk weinig van een strafzaak zou begrijpen. "Hij begrijpt wellicht dat u de rechter bent en daar de officieren zitten en dat hij de verdachte is, maar de inhoud niet", zei de raadsman eind oktober bij de laatste zitting. "Daarnaast kan hij zichzelf niet uitspreken, waardoor hij niet in staat is zichzelf goed te verdedigen. En wat hij zegt is mogelijk onbetrouwbaar."

Maar volgens het Openbaar Ministerie maakt het rapport allerminst duidelijk dat de man niet zou kunnen worden berecht. "Die vraag kan niet worden beantwoord met dit rapport. Hij begrijpt dingen deels wel en deels niet", vond officier van justitie Gerard Veenstra. Het OM wil bovendien alle deskundigen nog eens horen.

De rechtbank vond het ook nog te vroeg om de strafzaak tegen Van D. te stoppen. De rechters besloten zelf bij de hoofdverdachte op bezoek te gaan in het Justitieel Complex Schiphol. Dat gaat dus volgende week gebeuren. Vader Van. D zit in voorarrest in het detentiecentrum van Schiphol. In hetzelfde complex zit ook een dependance van de rechtbank van Noord-Holland. "De rechtbank tracht daar in gesprek te komen met de heer Van D., om zichzelf een beeld te kunnen vormen in het kader van de vragen rondom de toepasbaarheid van artikel 16 Strafvordering", meldt communicatie van de rechtbank Noord-Nederland.

Na het bezoek van de rechters volgt in februari een nieuwe zitting in de Asser rechtbank. Daar worden dan de vier deskundigen van het Pieter Baan Centrum gehoord die vorig jaar Van D. onderzochten. Dat zijn een psycholoog, een psychiater, een logopedist en een klinisch neuropsycholoog. Daarna komt er ook in februari weer een zitting, waarna de rechtbank het finale oordeel velt of de vader van het Ruinerwold-gezin wel of niet berecht kan worden.

Gerrit Jan van D. werd in oktober 2019 ontdekt met zes van zijn kinderen in een afgelegen boerderij in Ruinerwold. Het gezin woonde daar sinds 2010, afgesloten van de buitenwereld en Van D. predikte zijn eigen geloof. De man wordt onder meer verdacht van vrijheidsberoving van zijn kinderen en mishandeling. Hij zou daarbij hulp hebben gehad van Josef B., de Oostenrijkse klusjesman en huurder van de boerderij.

Ook wordt Van D. beschuldigd van seksueel misbruik van twee van zijn oudste kinderen. Die woonden niet in de boerderij, maar waren het gezin voor die tijd al ontvlucht. Eerder woonde Van D. met zijn gezin met negen kinderen in Hasselt, Zwartsluis en Meppel, waar ze grotendeels ook een verborgen leven leidden. De moeder overleed in 2004 aan kanker.

De zes jongsten zijn nooit bij de burgerlijke stand gemeld. De autoriteiten wisten daarom niet van hun bestaan af, tot ze in Ruinerwold uit de boerderij werden gehaald. Ze kregen al die jaren ook geen gezondheidszorg.

Josef B. (59), de tweede verdachte in deze zaak, is eind oktober vrijgelaten. Hij wordt verdacht van het medeplegen van vrijheidsberoving. De Oostenrijker beweert dat hij de kinderen nooit iets heeft aangedaan en dat hij een ondergeschikte rol had. Hij haalde alleen de boodschappen voor het gezin, knapte de vervallen boerderij in Ruinerwold op en zorgde voor geld.