Levenslange klachten na werken met chemische stoffen: 'Ik hoest regelmatig bloed op'

Het oude pand van AAF in Emmen (Rechten: Sander Foekens/RTV Drenthe)
Het oude pand van AAF in Emmen
Hij is nog maar eind twintig, maar kan waarschijnlijk zijn leven lang niet meer aan het werk. Met een longcapaciteit van amper 40 procent wil geen enkele werkgever hem nog hebben. Daarnaast staan zijn dagen in het teken van medicijnen slikken en ziekenhuisbezoeken. De ex-werknemer houdt zijn voormalige werkgever AAF verantwoordelijk.
"Mijn longen zitten vol met hard slijm. Hoesten doet pijn en er komt regelmatig bloed mee. Ademen is lastig, ik raak van de minste inspanning uitgeput." De klachten van de ex-werknemer, die anoniem wil blijven, staan niet op zichzelf. Fabrieksarbeiders van de luchtfilterfabriek kwamen na het werk regelmatig thuis met branderige ogen, rode en droge huid en groene uitslag op de kleding. Klachten als deze waren zelfs eerder regel dan uitzondering.
Ruim twee jaar na de sluiting van de fabriek in Emmen gaat een grote groep ex-medewerkers nog steeds gebukt onder lichamelijke klachten, stress en onzekerheid. In de rechtszaal moet blijken of AAF en twee leidinggevenden schuldig zijn aan het onvoldoende beschermen van hun eigen personeel.

Sluiting

Op last van de Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) wordt in oktober 2017 de glasafdeling van AAF met onmiddellijke ingang gesloten. Dat gebeurt nadat het bedrijf meerdere keren verzuimt om rapporten en andere documenten aan de dienst te overhandigen. Zo'n tweehonderd medewerkers staan op straat.
AAF verkeert dan al jaren in financieel slecht weer. Dat voert het concern dan ook op als reden van de sluiting. Toch wijst alles erop dat de ingreep van de inspectie de reden is om de poort op slot te gooien.

Groene walm

Pas na de sluiting van de vestiging in Emmen begint de zaak te rollen. Medewerkers schrikken: voor de meesten is het een complete verrassing dat ze werkten met de giftige stof formaldehyde. Weliswaar zijn de werkomstandigheden belabberd, en hangt er regelmatig een groene walm in de fabriekshal en op de parkeerplaats, maar daarover wordt onderling nauwelijks gesproken.
Ook herinneren meerdere medewerkers zich dat ze wel eens luchtwegklachten hadden, maar die trokken na verloop van tijd ook weer weg. Over langetermijneffecten van formaldehyde zijn de meesten dan nog niet op de hoogte.
<h2>Wat is formaldehyde precies?</h2><p>Formaldehyde zit in de lijm die bij AAF werd gebruikt voor het maken van luchtfilterdoeken. Volgens het <a href="https://www.rivm.nl/publicaties/eerste-inventarisatie-alternatieven-voor-biociden-met-formaldehyde-of-formaldehyde#:~:text=Formaldehyde%20is%20de%20werkzame%20stof,worden%20geclassificeerd%20(carcinogeen%201B).">RIVM</a> is deze stof kankerverwekkend. Het instituut raadt aan het gebruik van de stof 'te beperken of te voorkomen'.</p><p>Al vanaf 1999 werd AAF er door verschillende inspectiediensten op gewezen dat de toegestane waardes fors werden overschreden. In sommige metingen zelfs tot 22 keer zo hoog. Maar het bedrijf weigerde stappen te ondernemen. Volgens een medewerker werden de metingen 'doodgezwegen' door leidinggevenden. "Als het te benauwd werd in de hal werd er even gelucht en dat was het."</p>

Schadevergoeding

Als er meer informatie naar buiten komt is de schok onder het personeel groot: velen van hen zijn bezorgd over gezondheidsklachten, die zich mogelijk pas na een aantal jaar kunnen ontwikkelen. Ze mogen langs bij de bedrijfsarts voor een gezondheidscheck, maar volgens medewerkers is dat bezoek 'een grote grap'.
"Het was een fiasco. De dokter nam mijn bezoek amper serieus. Hij was alleen maar aan het grappen en had geen oog voor mijn gezondheid", zegt een werknemer met klachten die een klein jaar bij het bedrijf werkte.
Een ander herinnert zich dat de bedrijfsarts niet consequent was met de uitslag van zijn rapport. "Tijdens het bezoek schrok hij van de situatie en verzekerde hij me dat de klachten kwamen door de giftige stof. Maar toen ik het rapport kreeg thuisgestuurd bleken mijn lengte en gewicht de oorzaak te zijn van de afwijkende waarden."

Angstschade

Er ontstaat verwarring bij het personeel en de onzekerheid groeit. Daarom biedt AAF werknemers die tussen 2008 en 2017 bij het bedrijf hebben gewerkt een 'angstschadevergoeding' aan, in de hoop slepende rechtszaken te voorkomen. Dat bedrag kan oplopen tot 3000 euro. De slachtoffers krijgen de keuze om dit aanbod te accepteren of een eigen rechtszaak aan te spannen.
Met dit voorstel beweert AAF geen schuld te bekennen, maar wil het de slachtoffers compenseren voor de onzekerheid waarin ze zitten. Eerdere onderhandelingen met het OM over een schikking zijn stukgelopen. Zo'n tachtig medewerkers gaan met het geboden bedrag akkoord. Tien medewerkers weigeren het aanbod en hopen in de rechtszaal op een hogere schadevergoeding. Naar dat verzoek gaat de rechter vandaag kijken.

AAF: "Ingewikkelde zaak"

AAF laat in een reactie weten dat het een ingewikkelde zaak is voor beide partijen. "Het is in ieders belang dat alle feiten boven tafel komen", zegt advocaat Pieter Koops. "Wij hebben als werkgever een informatievoorsprong, we hebben meer informatie tot onze beschikking dan de werknemers. Dus ik snap dat de werknemers onzeker worden, ik wil die onrust in de rechtszaal wegnemen."
<p>Voor dit verhaal hebben we gesproken met meerdere ex-werknemers en advocaten die bij de zaak betrokken zijn. Zij willen echter niet publiekelijk reageren vanwege gemaakte afspraken met AAF.</p><p>De namen zijn bij de redactie bekend.</p>

Heb je een nieuwstip, nieuwe informatie óf heb je een foutje gespot? Stuur een bericht, foto of filmpje via WhatsApp of mail de redactie.