Uitvaartverzorgers 'schipperen tussen geweten en veiligheid'

Het werk voor uitvaartbegeleiders is flink veranderd (Rechten: Patricia Rehe / Hollandse Hoogte)
Het werk voor uitvaartbegeleiders is flink veranderd
Uitvaartverzorgers hebben het druk. Die drukte zit 'm niet alleen in het aantal uitvaarten dat zij begeleiden, maar juist ook in het begeleiden zelf. De coronacrisis heeft hun werk er namelijk niet makkelijker op gemaakt. Hoe ga je om met alle beperkingen en hoe is het om soms 'politieagent' te moeten spelen?
"We zien hier echt een toename in het aantal overlijdens", zegt Annerie Kremer van de gelijknamige uitvaartonderneming uit Meppel. "Tijdens de eerste golf dachten we nog dat corona een beetje aan Meppel voorbijging, maar we zitten er nu middenin. Het zijn trouwens niet alleen mensen die aan het coronavirus zijn overleden hoor. Het gaat ook om andere mensen die iets onder de leden hadden."
Uitvaartverzorger Kirsten Boerema uit Westerbork heeft het ook een stuk drukker. "Niet zozeer qua corona hoor. Anderhalve week geleden heb ik pas de eerste twee corona-sterfgevallen gehad. Maar het is zo druk dat ik soms een uitvaart moet doorspelen naar een collega van mij. Ik wil graag iedereen blijven helpen, maar je moet wel de kwaliteit voor ogen blijven houden."

'Je bent nu veel zorgvuldiger'

Volgens Annerie Kremer hebben uitvaartbegeleiders continu met lastige vragen te maken. "Wanneer een jonger iemand overlijdt, wil vaak iedereen afscheid nemen. Maar mag je nog een erehaag vormen? En wie houdt daar dan weer controle over? Hoeveel mensen mogen in het gebouw, hoe houden we afstand? Je bent nu nóg zorgvuldiger."
Boerema onderschrijft dat. "Het is heel verdrietig dat niet iedereen naar een uitvaart mag komen", vertelt ze. "Maar als ik duidelijk communiceer en vertel wat er nog wel mogelijk is - een livestream bijvoorbeeld - dan wordt dat vaak goed ontvangen. Maar soms hoor ik ook van mensen dat ze een intieme uitvaart juist als heel fijn hebben ervaren."

Gewetensvragen

Ook hebben veel begeleiders te maken met gewetensvragen. Want wat doe je als je twee mensen toch ziet knuffelen? "Het is verschrikkelijk dat je niet even mag knuffelen. Je moet daar als uitvaartverzorger duidelijk over communiceren, maar tegelijkertijd ligt de verantwoordelijkheid bij de familie", vindt Boerema. "Gisteren zei iemand nog dat ze haar tante wel wilde knuffelen en wilde toen weten wat ik daarvan vond. Tja, toen zei ik: 'Dan ben ik er even niet als je dat doet'."
Het voorbeeld laat zien hoe lastig het soms kan zijn. Annerie Kremer ziet hetzelfde en vindt het moeilijk om 'politieagent' te spelen. "Op de uitvaart zelf wordt er weinig geknuffeld hoor. Dat gebeurt meer in de dagen ervoor, thuis", legt ze uit. "Maar het gebeurt en geef ze eens ongelijk."
Toch probeert Kremer tijdens de uitvaart de regels zo goed mogelijk te volgen. "We zijn daar wel duidelijk in. Het condoleren van de familie gaat bijvoorbeeld in shifts. Dat is ook het probleem niet. Maar na de uitvaart staan mensen vaak nog met elkaar op de parkeerplaats. Tegelijkertijd begrijp ik dat ook."

Schipperen tussen geweten en veiligheid

Volgens Kremer moet je steeds schipperen tussen geweten en veiligheid. "Soms zegt een medewerker van de koffiekamer dat het daarbinnen iets te 'gezellig' wordt", vertelt ze. "We zeggen dan dat mensen even afstand moeten houden. Dat wordt dan goed ontvangen, maar daarna gebeurt het vaak weer."
Er is ook begrip. En dat toont de spagaat aan waar de uitvaartbegeleiders soms in zitten. "Vaak is het ook de enige gelegenheid waar mensen elkaar nog treffen", weet Kremer. "Naaste familie is soms lastig uit elkaar te houden, juist omdat ze elkaar na lange tijd weer zien."
(Verhaal gaat verder onder de foto)
Bij uitvaarten mogen nu maximaal vijftig mensen aanwezig zijn (Rechten: ANP / Robin Utrecht)
Bij uitvaarten mogen nu maximaal vijftig mensen aanwezig zijn

Geen brandhaarden

Toch gaat het over het algemeen goed tijdens uitvaarten, stelt Kirsten Boerema. "Ik ben aan het eind van een dienst wel een beetje 'streng' als ik vertel hoe we de ruimte gaan verlaten. We willen namelijk ook niet hebben dat er tijdens de uitvaart van je moeder een brandhaard ontstaat."
Boerema kreeg onlangs een telefoontje van een bezoeker van een uitvaart, die achteraf het coronavirus bleek te hebben. "Gelukkig was er geen uitbraak ontstaan, omdat we ons goed aan de regels hielden. Je moet dus duidelijk communiceren, maar op een lieve manier. En toon ook begrip, want het is natuurlijk allemaal heel verdrietig."

Creatief

Volgens de twee uitvaartverzorgers ontstaan er tegelijkertijd ook mooie dingen. "Vandaag is er een condoleance, waarbij we geen registers hebben neergelegd", zegt Kremer. "Dan zeggen we dat ze een kaartje kunnen sturen naar de nabestaanden. Dat wordt vaak ook goed ontvangen."
Ook het beperkte aantal bezoekers dat naar een uitvaart mag (nu zijn dat er - afhankelijk van de ruimte - maximaal vijftig, in plaats van honderd) kan soms iets goeds opleveren. "Mensen vinden intimiteit vaak ook fijn. Sommigen zijn bijvoorbeeld blij dat er alleen echte bekenden op de uitvaart zijn", weet Kremer.
Boerema ziet hetzelfde. "Klein houden wordt ook gewaardeerd. En gelukkig is de livestream daarnaast een mooie uitvinding. Mensen die via de stream meekijken heet ik altijd welkom. Zo betrek je hen ook bij de uitvaart."
Maar dat het werk anders is geworden, dat is wel duidelijk. "Je moet continu wikken en wegen. Ondanks alle beperkingen wil je er toch voor zorgen dat de families een goed gevoel krijgen", aldus Kremer. "We moeten anders denken en ook creatief zijn. Maar je hebt het natuurlijk wel over de veiligheid en gezondheid van mensen."

Heb je een nieuwstip, nieuwe informatie óf heb je een foutje gespot? Stuur een bericht, foto of filmpje via WhatsApp of mail de redactie.