Lichtkunst brengt Shakespeare tot leven in Diever (en dat ziet er zo uit)

Baarhuis
Dubbele boodschappen gaan het baarhuisje in Diever sieren © Jaap van den Elzen
Diever wil zichzelf internationaal op de kaart zetten als Shakespeare-dorp. Verschillende kunstwerken moeten daaraan bijdragen. Lichtkunstenaar Jaap van den Elzen zet het dorp letterlijk in de spotlights.
De toneelgroep van het Shakespeare Theater in Diever bestaat dit jaar 75 jaar. Om het jubileumjaar van extra cachet te voorzien, werd vijf jaar geleden het masterplan 'Diever, Village of Shakespeare' opgezet en tot uitvoering gebracht door een gelijknamige stichting. Onderdeel van het plan is dat de omgeving, inwoners van Diever, bezoekers en het theater met elkaar te verbinden door zes kunstenaars.

Corona zorgt voor vertraging

Carin Reinders is projectleider van het kunstzinnige plan, waarvoor in totaal vier ton subsidie is opgehaald. "Door corona hebben wij absoluut wat vertraging opgelopen, maar het gaat zeker lukken om alle kunstprojecten dit jaar af te ronden." Ook het uitstappen van één van de kunstenaars in december was een tegenvaller, al is er inmiddels een vervanger in beeld. Doel is dat de kunstprojecten in ieder geval vijf jaar te zien zijn. Reinders: "Er worden ook educatieve plannen aan gekoppeld. Twee projecten zijn vergevorderd: het stedenbouwkundige ontwerp van de Dingspilhuus-locatie en die van Jaap van den Elzen."
Lichtkunstenaar Jaap van den Elzen uit lichtstad Eindhoven werd gevraagd om de route van het dorp naar het Shakespeare Theater in de schijnwerpers te zetten. "Ik hoop dat we in het eerste kwartaal van dit jaar klaar zijn", zegt hij. "We zijn nu heel druk met praktische zaken, zoals het plaatsen van stroompunten."

Duisternis versterken met licht

Toen hij gevraagd werd om mee te werken aan het project, kende hij Diever amper. Maar inmiddels weet hij alles van het dorp. "Wat mij opvalt is dat het er zo ontzettend donker is 's nachts. Westerveld staat er ook om bekend, begreep ik. Met licht wil ik die duisternis nog meer versterken."
Alle kunstwerken lichten op als mensen in de buurt komen en dempen weer wanneer iedereen vertrokken is. "Dan moeten je ogen weer wennen aan de duisternis en ervaar je de duisternis nog beter", legt de kunstenaar zijn werkwijze uit. Een andere tegenstelling waarmee Van den Elzen speelt is de vraag of je als voorbijganger toeschouwer of onderdeel van het kunstwerk bent. Of zoals Shakespeare schreef: "All the world's a stage and all the men and women are merely players."
(Verhaal gaat verder onder de foto)
Magisch Kader
Het Magische Kader, de start van de route © Jaap van den Elzen
Wandelaars - of dus acteurs - die vanuit de dorpskern van Diever naar het theater lopen, komen straks eerst door Het Magische Kader. Het oplichtende portaal refereert aan het podium. Van den Elzen: "Door door het kader te kijken, kijk je anders tegen het achterliggende aan. En als je er doorheen loopt, betreed je eigenlijk het podium. Je treedt het lichttheater binnen."

Verborgen boodschap

Vervolgens wacht het baarhuisje, waar de graftekst van Shakespeare op wordt geprojecteerd. De tekst zit vol symboliek en door de manier van projecteren valt er meer te lezen dan een graftekst. Leven en dood staan centraal. Na het baarhuisje volgt een eenmanspodium. Een spotlight aan een mast projecteert woorden van Shakespeare op de grond. Wie in de schijnwerpers treedt, is zelf toeschouwer. "Maar voor omstanders is hij of zij een uitgelicht onderdeel van het kunstwerk", vertelt Van den Elzen. "Dat zal voor de één heel vertrouwd voelen en is voor de ander juist heel spannend."
Vlak voordat het Shakespeare Theater opdoemt, komen passanten langs 'De Hoofdrol', waarvan alleen vanuit de juiste positie te zien is wat het is. "Dat is heel gaaf", zegt de kunstenaar enthousiast. "Als je het juiste standpunt inneemt, ontstaat er een volledig beeld op de boom." Het hoofd van Shakespeare zelf wordt door de lampen afgebeeld op de bladeren en takken van de boom.
"Het winterbeeld geeft een heel ander beeld dan in de zomer. Als de bladeren eraf zijn, krijgt de boom een tweede huid", gaat de kunstenaar verder. Er zijn dan liefdesverklaringen te lezen op de takken en stam. "In veel werken van Shakespeare zie je terugkomen dat karakters in het bos op zoek gaan naar hun geliefden. Teksten van Shakespeare komen terug, maar wel met een twist."
Lichtkunst
Shakespeare verschijnt als je op de juiste plek staat, in de winter zijn teksten te zien © Jaap van den Elzen

Heb je een nieuwstip, nieuwe informatie óf heb je een foutje gespot? Stuur een bericht, foto of filmpje via WhatsApp of mail de redactie.