Deskundigen: Vader Ruinerwold kan niet berecht worden

"Ik denk dat de materie van deze rechtszaak te complex is om met hem te bespreken", zei psychiater Dorith Harari, één van de deskundigen die Van D. heeft onderzocht. "Het gevaar is dat je hem overschat, want sommige dingen begrijpt hij wel, maar het is lastig in te schatten wat wel en wat niet", zei ze tegen de rechters tijdens de zesde tussentijdse zitting. "Het gaat ook nog over complexe onderwerpen, zoals zijn wereldbeeld. Hij kan zich niet verweren. En controleren wat hij begrijpt, lukt niet."

Van D., 68 jaar, leefde tot oktober 2019 met zijn jongste zes kinderen in totale afzondering op een boerderij in Ruinerwold. Hij predikte daar zijn eigen geloof en wordt verdacht van onder meer vrijheidsberoving van de zes jongste kinderen. Ook wordt hij verdacht van vrijheidsberoving van deze kinderen en hun oudere broers en zus in de jaren ervoor in onder meer Hasselt, Zwartsluis en Meppel. Daarnaast wordt Van D. ook verdacht van seksueel misbruik.

De vraag is of hij vanwege de gevolgen van zijn beroerte berecht kan worden. Als iemand niet in staat is het strafproces te begrijpen, kan hij zichzelf niet verdedigen en kan de rechtbank de zaak tegen hem stopzetten. Van D.'s advocaat Robert Snorn pleitte daar op de vorige zitting in oktober al voor.

Behalve de psychiater zaten ook de logopedist, klinisch neuropsycholoog en psycholoog in de rechtszaal. De vier kregen vragen van de rechters, de officieren van justitie en de advocaten. Ook vertelde de voorzitter van de rechtbank over de gesprekken die ze vorige maand zelf heeft gehad met Van D. tijdens twee bezoeken van de rechtbank aan de rechtszaal op Schiphol, waar Van D. ook vastzit.

Terwijl zij de Ruinerwold-vader vragen stelde, keken de andere rechters en de officieren van justitie vanuit een andere zaal mee. Praten met hem ging heel moeilijk, omdat hij vrijwel alleen 'ja' kan zeggen. Gebaren maken lukte wel, maar het werd niet duidelijk of hij alles begreep. Een poging woorden op te schijven mislukte. Tekenen kan hij wel heel goed.

Volgens de deskundigen heeft hij een ernstig herseninfarct gehad dat zijn linkerhersenhelft, waar de spraak zit, zwaar heeft aangetast. Maar tekenen en ook het maken van gebaren wordt aangestuurd in het andere deel van de hersenen, legden zij uit. Als gevolg van het infarct is hij ook halfzijdig verlamd.

Alle deskundigen zeiden dat ze aan het begin van de gesprekken met Van D. het idee hadden dat het wel meeviel en hij best veel begreep. De man liet elke keer merken dat hij graag wilde communiceren, vertelden ze, maar na een tijdje bleek telkens weer dat het erg lastig was. "Er is gewoon heel veel kapot", zei psycholoog Arjan de Groot van het Pieter Baan Centrum.

De deskundigen verwachten niet dat zijn situatie nog veel gaat verbeteren. Bij afasie, de taalstoornis die Van D. heeft, kan in het eerste jaar nog wel verbetering optreden, maar de kans dat dat daarna nog gebeurt, is klein, legde de logopediste uit. Los daarvan heeft Van D. niet alleen afasie, maar is er meer beschadigd in zijn hersenen.

Wel is tijdens de gesprekken duidelijk geworden dat Van D. niet berecht wil worden en als hij vrijkomt graag bij zijn jongste kinderen wil gaan wonen. Zijn wereldbeeld, waarin hij zichzelf ziet als aartsvader en verwacht dat de wereld over vijftig a zestig jaar vergaat, is volgens de deskundigen ook niet veranderd.

De psycholoog en psychiater van het Pieter Baan Centrum hebben aan de hand van oudere videobeelden van Van D. en gesprekken met de kinderen geconcludeerd dat hij vóór de hersenbloeding een psychische stoornis en een verstoord beeld van de realiteit had.