Verdachte (22) in omvangrijke phishingzaak vandaag voor rechter

De ondernemer klikte een link aan in een sms-bericht die hem naar een door criminelen nagemaakte website leidde. Het slachtoffer was ervan overtuigd dat het bericht van zijn bank kwam en maakte vervolgens geld over naar rekeningen van 140 geldezels, verspreid over het land. Geldezels zijn mensen die hun bankpas met pincode beschikbaar stellen voor het wegsluizen van gestolen geld.

Door geldezels in te zetten blijven de criminelen zelf buiten schot. De aanhouding van de 22-jarige uit Groningen was op heterdaad. Hij zat achter een laptop waarop een 'dashboard' draaide met allerlei digitale oplichtingsmethoden. De man bleek hierin extreem behendig te zijn. Bij hem werd ook dure merkkleding in beslag genomen.

De politie maakte onlangs bekend dat het aantal geregistreerde online-misdrijven in 2020 ruim is verdubbeld ten opzichte van het jaar daarvoor. Dit komt onder meer doordat mensen thuis massaal online werken. De internetcriminelen zien hun kans schoon. Cybercrime is een vorm van bezitsaantasting waarbij de computer het middel tot plegen is. Het aantal slachtoffers neemt daarbij fors toe.

Slachtoffers worden benaderd via internet of sms en door middel van een link naar een valse website gelokt. Als je daarop privégegevens invult, neemt de computercrimineel de controle over van de online bankieromgeving. Dit overkwam ook Anne-Marie IJken uit Emmen. Zij kreeg via Marktplaats van de potentiële koper een linkje toegestuurd. Ze dacht dat ze op de website van Post.nl kwam en een verzendlabel aanmaakte. Ze moest ter verificatie 0,01 cent overmaken, want ze vertrouwde het betaalsysteem van Marktplaats niet.

"Ze heette Ria Heijders en het pakje moest naar een adres in Brabant. Later bleek op dat adres een vrouw van tachtig jaar te wonen die van niets wist", vertelt Anne-Marie. Haar betaal- en spaarrekeningen werden vervolgens geplunderd. Ze kon vijf dagen later op het politiebureau terecht om aangifte te doen. "Het geld stond inmiddels ergens in Zweden op een bankrekening", zegt ze.

Haar bank liet haar weten dat de kans erg klein is dat ze het geld terugkrijgt. "Alsof de vloer onder mij werd weggetrokken. Ik heb twee kinderen waar ik voor moet zorgen." Het 06-nummer van de zogenaamde Ria heeft ze nog: "Ik zie dat dat nummer regelmatig online is. Via Facebook verneem ik dat meer mensen door deze 'Ria' zijn opgelicht."

De aangiftebereidheid van slachtoffers van online criminaliteit is klein. Dit blijkt uit onderzoek van onder meer de Erasmus Universiteit in opdracht van het onderzoeksprogramma Politie en Wetenschap. De belangrijkste reden is dat men weinig vertrouwen heeft dat er iets met deze aangiftes gedaan wordt.

Volgens een woordvoerder van politie Noord-Nederland is het juist van belang om aangifte te doen. "Het werkaanbod op het gebied van cybercrime zal altijd groter blijven dan de beschikbare capaciteit en middelen en moeten er keuzes worden gemaakt. De focus ligt niet op het individuele slachtoffer, maar de politie kijkt nadrukkelijk naar de trends in cybercrime en werkwijze, met als doel meer slachtoffers te voorkomen", zegt de woordvoerder.

In de aanpak van cybercrime heeft de politie een samenwerkingsverband met banken, scholen, (vak)verenigingen, andere overheidsdiensten en internationale opsporingsdiensten zoals Europol, Interpol en FBI. Maar ook ICT-bedrijven en recherchebedrijven spelen een belangrijke rol in het zoeken naar een effectieve aanpak van computercriminaliteit.

Die samenwerking loont, bleek recentelijk. Eind januari werd door een wereldwijd gecoördineerde actie van Europol een belangrijk botnet opgerold. Dit is een netwerk van geïnfecteerde computers en digitale apparaten die worden beheerd door criminelen. Zij verkopen de toegangsgegevens door voor verdere illegale activiteiten zoals gegevensdiefstal en afpersing. Vorige week hield de politie een stel uit Nieuwe Pekela aan, wegens het rondsturen van honderdduizend oplichtingsberichten. De politie kwam in actie nadat een telecomprovider aangifte deed van oplichting.